Szeroko o dokumencie filmowym w relacji z Ostrowca Świętokrzyskiego. Dla maturzystów i nie tylko.

Jaki jest sens istnienia dokumentu filmowego?

 

Film dokumentalny to rodzaj filmu, który przedstawia rzeczywistość. Twórca dokumentu nie ingeruje w utrwalane na taśmie filmowej realia. Należy jednak pamiętać, że dokument jest gatunkiem filmu, który tylko z pozoru jest obiektywny. Autor może nakierowywać odbiorcę na pewne wnioski, odpowiedzi, nakłaniać do stawiania pytań. Reżyser może natomiast manipulować wymową filmu poprzez wybór odpowiednich ujęć, wypowiedzi lub odautorski komentarz. Niemniej jednak wiele dokumentów filmowych porusza prowokujące do myślenia wątki. Film dokumentalny może wykorzystywać nagrania z przeszłości czy teraźniejszości, przybierać formę rozmowy lub wywiadu. Celem dokumentu jest rejestracja życia codziennego, przekazanie informacji o otaczającym świecie, przedstawienie wybranych wartości i realiów[1].

Filmy dokumentalne są dla uczniów źródłem wiedzy, poszerzają także świadomość poprzez pokazywanie mniej popularnych punktów widzenia, budują umiejętność interpretowania oraz oceny różnych zjawisk. Ponadto takie filmy ukazują problemy innych ludzi, uwrażliwiają, uczą empatii, wyrozumiałości. Można znakomicie wykorzystywać je jako konteksty, które wpisane są w podstawę programową i są niezbędnym elementem na maturze języka polskiego (forma pisemna i ustna).

W informatorze CKE czytamy, że kontekst: “pomaga zrozumieć sens dzieła literackiego na poziomie znaczeń przenośnych, metaforycznych oraz pogłębia odczytanie utworu literackiego poprzez odwołanie się do świata poza utworem […]”.

Najczęściej filmy dokumentalne wykorzystuje się na lekcjach w klasie czwartej, gdyż one najlepiej oddają charakter epoki PRL-u i ludzi w niej żyjących. Wśród pierwszych dokumentalistów wybija się reżyser Andrzej Munk – jego „Kolejarskie słowo” (1953) to film, który wprowadził nas w „podwójny świat” PRL-u. Reżyserowi udało się wyjść poza obowiązującą formułę realizmu socjalistycznego. Dopełnieniem filmu Andrzeja Munka może być dokument Kazimierza Karabasza i Władysława Ślesickiego „Ludzie z pustego obszaru” (1957).  Zadaniem filmu jest zasygnalizowanie problemu, którego korzenie tkwią głęboko w życiu społeczeństwa. Kazimierz Karabasz spowodował, że dokument skupił się na człowieku (znakomity „Rok Franka W.” 1967).  Karabasz tworzył kino obserwacyjne, a kolejny z dokumentalistów (i nie tylko) – Krzysztof Kieślowski w dokumentach starał się stworzyć spotkanie z drugim człowiekiem („Z punktu widzenia nocnego portiera” 1979).

Filmy dokumentalne mogą być wspaniałym uzupełnieniem filmu fabularnego. I tak np. kontekstem do filmu „Mała apokalipsa” (1993) a zarazem powieści T. Konwickiego okazał się dokument „Usłyszcie mój krzyk” (1991) reż. Maciej Drygas.  Z „Egzaminem dojrzałości” Marcela Łozińskiego można połączyć dokument „Szkoła podstawowa” (1971) Tomasza Zygadły, w którym poprzez wypowiedzi dzieci reżyser kreśli krytyczny obraz metod wychowawczych. Co ciekawe 35 lat później reżyser wraca do swoich bohaterów, wtedy siedmiolatków. Ktoś został dziennikarze, ktoś inny wyjechał za granicę, ktoś jest adwokatem, a ktoś księdzem („Szkoła podstawowa czyli wykształciuchy”). Te dokumenty z kolei mogą nam posłużyć jako konteksty do filmów „Ostatni dzwonek” (1989) Magdaleny Łazarkiewicz czy telewizyjnego filmu „Broda” z serii „Najważniejszy dzień życia” (1974).

Film dokumentalny, „oświetlając” fragment rzeczywistości albo człowieka czy sprawę, ma szansę pomóc rozjaśnić coś albo po prostu coś zrozumieć.

PS

Na koniec troszkę „prywaty” – polecam filmy dokumentalne dotyczących regionu „świętokrzyskiego”, z którego pochodzę:

– Ceramika Iłżecka (1951) reż. Andrzej Wajda – miasteczko Iłża położone nad rzeką Iłżanką w województwie kieleckim znane jest od wieków jako miasto garncarzy. Film opowiada historię rzemiosła garncarskiego tych terenów i ścierania się kultury ludowej i produkcji przemysłowej.

– Ciuchcia (1986) reż. Artur Bober  – nostalgiczna podróż szlakiem kolejki wąskotorowej przez Jędrzejów, Raków kończąc na Rytwianach. Sentymentalna podróż do czasów, których już nie ma – pęd życia zabrał kolejkom dojazdowym pasażerów.

– Legenda (1975) reż. Krzysztof Kieślowski– nieznany film Kieślowskiego, do roku 2008 uznawany za nieukończony. Film jest pierwszą częścią cyklu Ziemia Żeromskiego.

 

PS 2

Nostalgiczna podróż do lat 60., 70., 80. – dla starszych, a dla młodzieży obraz świata, który często nie mieści się w głowie – znajdziemy w dokumentach:

– Jarmark cudów (1966) reż. Jerzy Hoffman – film ukazuje atmosferę wiejskiego jarmarku.

– Darek Dziedziech (1974) reż. Jadwiga Żukowska – opowieść o siedmioletnim Darku, który mieszka w Zakopanym. Kamera ukazuje bohatera podczas zjazdu na nartach z Kasprowego.

– Niwolnicy Isaury (1985) realizacja Michał Fajbusiewicz – w maju 1985 r. do Polski przyjechali odtwórcy ról Isaury i Leôncia (brazylijska telenowela „Niewolnica Isaura”), czyli Lucelia Santos i Rubens de Falco. Spędzili w naszym kraju tydzień, odwiedzając m.in. Kraków, Łódź i… Skierniewice

 

TEKST: KOORDYNATOR DZIAŁAŃ EDUKACYJNO-FILMOWYCH, WOJCIECH SZYMAŃSKI NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W LO NR I IM. ST. STASZICA W OSTROWCU ŚWIĘTOKRZYSKIM

 

 

 

[1] https://zpe.gov.pl/a/moja-rodzina—tworze-dokument-filmowy/DQZmMbt1Z

Egzamin dojrzałości – dawniej i dziś

 

W styczniu br. uczniowie klasy trzeciej i czwartej LO obejrzeli film pt. „Egzamin dojrzałości”.  Następnie dyskutowaliśmy na jego temat, zwracając uwagę m.in. na czas, w którym został nakręcony dokument, zachowania młodzieży i komisji egzaminacyjnej. Warto oddać w tym miejscu głos tegorocznej maturzystce –Paulinie Sobieszczyk z klasy IVa LO, która podzieliła się swoimi refleksjami po obejrzeniu dokumentu:

„Film pt. Egzamin dojrzałości w reż. Marcela Łozińskiego z 1979r. jest dla mnie – tegorocznej maturzystki- bardzo ciekawy. Dzięki niemu mogę porównać, jak egzamin dojrzałości przebiegał w czasach PRL-u, a jak wygląda obecnie. Szczególnie zadziwiające było dla mnie zachowanie komisji egzaminacyjnej, która pali papierosy w trakcie egzaminu  i zadaje bardzo osobiste pytania typu: Czy wstąpi Pan/Pani do partii?

U młodych ludzi  dostrzegłam stres charakterystyczny dla tego typu sytuacji.  Blokował on ich przed udzielaniem odpowiedzi, jednak na ogół dali radę. Również w czasach obecnych temat dotyczący stresu jest bardzo ważny, bowiem każdy człowiek go odczuwa i trzeba się z nim umieć uporać. Maturzyści po wyjściu z sali egzaminacyjnej żwawo dyskutowali na temat rozmowy z komisją. Zauważyłam, że często śmieli się z własnych wypowiedzi i nie ukrywali faktu, że mówili komisji to, co pragnie ona usłyszeć.

Uważam, że możliwość obejrzenia tego filmu była ciekawym doświadczeniem, gdyż uświadomiła mi w jeszcze większym niż dotychczas stopniu, że przede mną również egzamin maturalny. Jednak wiem,  że będzie on przebiegał inaczej niż to ukazano w filmie. Nie będę musiała odpowiadać na aż tak osobiste pytania. Komisja nie poprosi mnie np. o wymienienie polityków, których popieram.

Moja wypowiedź na egzaminie będzie głównie dotyczyła przeczytanych lektur, a osiągnięty wynik nie będzie (jak w PRL-u) zależał wyłącznie od tego, czy odpowiem w taki sposób, w jaki komisja tego pragnie”.

Do filmowego obrazu będziemy wracać często na lekcjach, gdyż prawdziwa matura zbliża się do uczniów dużymi krokami, co więcej w naszej szkole przeprowadzamy próbne ustne egzaminy maturalne.

 

Nauczycielki koordynatorki projektu: Maria Mitek, Sabina Ziarnik

„Bez komentarza?” – Filmoteka Szkolna w styczniu w II LO w Krasnymstawie

 

W styczniu uczniowie z II Liceum Ogólnokształcącego im. C. K. Norwida w Krasnymstawie wzięli udział w lekcji otwartej „Bez komentarza?” z Filmoteki Szkolnej. Ewa Magdziarz, prowadząca zajęcia, uczestniczyła także w webinarium, które odbyło się 10 stycznia 2024 r. Spotkanie on-line dla nauczycieli poprowadził autor opracowania Lekcji nr 10 Filmoteki Szkolnej, dr hab. Piotr Sitarski, prof. Uniwersytetu Łódzkiego.

17 i 24 stycznia (kl. II A) oraz 9 i 23 stycznia (kl. III A) w Pracowni Filmoteki Szkolnej odbyły się zajęcia z edukacji filmowej, poświęcone lekcji nr 10 z Filmoteki Szkolnej. Na zajęciach uczniowie wysłuchali fragmentu wykładu „Bez komentarza?” prof. Tadeusza Lubelskiego. Następnie obejrzeli fragmenty filmów „Defilada” Andrzeja Fidyka oraz „Egzamin dojrzałości” Marcela Łozińskiego udostępnione przez Filmotekę Szkolną, a także zapoznali się z analizą fragmentów filmów. Uczestnicy zajęć wskazywali, za pomocą jakich środków reżyserzy „Egzaminu dojrzałości” i „Defilady” komentują obserwowaną rzeczywistość. Wskazywali w filmach elementy stylistyczne, które mają za zadanie wywołać u widza wrażenie realizmu i autentyczności. Zastanawiali się, czy dokumentalista ma prawo ingerować w świat, który przedstawia. Interpretowali również symbolikę tematu i tytułu filmu „Egzamin dojrzałości”. Na zajęciach analizowano również materiały filmoznawcze znajdujące się w broszurze oraz scenariusze dołączone do tej lekcji. W rozmowie o problemach poruszanych w ww. filmach   pomocna okazała się także prezentacja z webinarium „Bez komentarza?” dr. hab. Piotra Sitarskiego.

Styczniowa lekcja Filmoteki Szkolnej podjęła ponadczasowe problemy związane z trudnymi sytuacjami w życiu człowieka, które  mogą zmusić do konformizmu. Tym bardziej warto było obejrzeć zaproponowane filmy, aby młodzi ludzie mieli okazję zobaczyć, w jaki sposób ideologia może wpływać na życie człowieka w każdym wieku.

 

TEKST I ZDJĘCIA: EWA MAGDZIARZ – OPIEKUN MDKF „ILUZJON”

Filmowa lekcja miesiąca w klasie piątej

 

Mecz piłki nożnej bez komentarza? Nieee… Uczniowie kręcą głowami, kiedy oglądamy fragment spotkania reprezentacji Polski z Wyspami Owczymi bez dźwięku. Jedni nie orientują się, co się dzieje na boisku, innym brakuje emocji. Obraz bez komentarza to niepełny komunikat. Jaka jest zatem rola komentatora? Uczniowie piątej klasy twierdzą, że: wyraża emocje, „ulepsza” przekaz, tłumaczy, opisuje, ocenia, a nawet dyskutuje.

Zanim przejdziemy do oglądania fragmentów „Defilady” Andrzeja Fidyka (1989), wyjaśniam okoliczności powstania filmu i jego tematykę, starając się zachować obiektywizm, by niczego nie sugerować uczniom. Po projekcji dzielimy się wrażeniami. Świat ukazany przez A. Fidyka dla młodych widzów jest egzotyczny, daleki, trochę dziwny. Kiedy przyglądamy się dokładniej wybranym ujęciom, uczniowie wreszcie dokonują odkryć, na których mi zależy.

Malutka figurka przewodnika na tle ogromnego pomnika „ukochanego przywódcy”. Sztuczny entuzjazm tłumu witającego członków delegacji. Podziw dla „Słońca Narodu”. Przesada, sztuczność, zniewolenie.

W filmie nie ma komentatora, a jednak nie jest to obiektywny obraz pewnej rzeczywistości. Uważny widz orientuje się, że reżyser, odpowiednio ustawiając oko kamery, pokazuje świat, w którym nie ma miejsca na indywidualność, swobodę myślenia i prawdę. Komentarz staje się zbędny.

Czy łatwo jest stworzyć obraz, który powie nam więcej niż słowa?

Sprawdzamy, wykonujemy zdjęcia pozując sobie nawzajem. Szukamy odpowiedniego ujęcia, pozy, światła, filtra.

Jest sporo śmiechu i dobrej zabawy.

 

 

Czasem słowa są niepotrzebne, wystarczy uważnie patrzeć.

 

Patrzeć i myśleć.

TEKST I OPIEKA DYDAKTYCZNA: ANETA GROMANOWSKA – NAUCZYCIELKA JĘZYKA POLSKIEGO I OPIEKUNKA SZKOLNEGO KOŁA POLONISTYCZNEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ W STARYCH PROBOSZCZEWICACH

Trudna sztuka stawania się artystą

 

Cykl lekcji – „Kino o kinie” – rozpoczęliśmy od przypomnienia „Amatora” Krzysztofa Kieślowskiego – ale tym razem – skupiliśmy uwagę na „opowieści” o realizacji czy samorealizacji człowieka poprzez sztukę. Główny bohater – Filip Mosz, skromny urzędnik gdzieś na prowincji, stał się kimś w skali przedsiębiorstwa, w którym pracuje, swego miasta, a z czasem prawie kraju. Trochę niechcący i z przypadku. Kupił sobie kamerę filmową, aby rejestrować rozwój swego dziecka. Potem dyrektor zaproponował mu robienie filmowej kroniki zakładu, a Filip Mosz w tym zasmakował i zaczął robić filmy o zakładzie, mieście, i opowiadać o tym prawdę. W końcu Mosz pod presją dyrektora ustąpił, ale nie skapitulował. Pod wpływem perswazji wspomnianego dyrektora, że nie należy zawsze i wszędzie mówić prawdy, niszczy swoją ostatnią naświetloną taśmę. To powoduje, że w ostatniej scenie skieruje kamerę na siebie, ale nie będzie to gest samobójczy, ani ucieczka od świata – to jest po prostu stawanie się artystą.

 

Sięgając do historii – „filmów o filmowcach” – należałoby zacząć od „Deszczowej Piosenki” z 1952 roku (reż. Gene Kelly, Stanley Donen). W filmie w przezabawny sposób zostały pokazane pierwsze próby robienia filmów dźwiękowych, pojawiały się problemy z mikrofonem, powstał także pomysł dubbingowania gwiazdy filmu, która miała nieodpowiedni głos. Wynika z tego wiele komicznych sytuacji. Przy okazji omawiania tego filmu odnieśliśmy się także do przedstawienia „Deszczowa piosenka” granego w Teatrze Muzycznym Roma w Warszawie – w którym „starsze roczniki” miały przyjemność uczestniczyć.

Kolejne dwa filmy to także hołd złożony epoce kina niemego: „Nickelodeon” (1976), reż. Peter Bogdanovich, „Nieme kino” (Silent Movie, 1976), reż. Mel Brooks. W „Nikledeonie” znakomity duet Burt Reynolds i Ryan O’Neal – każdego widza na pewno rozbawi do łez. Widać, że reżysera bardzo fascynował wczesny okres kinematografii – film jest nostalgiczny i zabawny, lekki i błyskotliwy, pełen ironii, nie pozbawiony slapstickowego humoru, dobrze wyreżyserowany i zagrany.

 

Mel Brooks to z kolei specjalista od parodii, który wpadł na genialny pomysł zrobienia filmu niemego w latach 70. Zagrali w nim znani aktorzy, żartujący z siebie samych. Paul Newman, Burt Reynolds, James Caan, Marcel Marceau, Liza Minnelli i żona reżysera, Anne Bancroft – każdy z nich ma tu swoje pięć minut. Trio głównych wykonawców: Mel Brooks, Dom DeLuise i Marty Feldman żartują sobie z przemysłu filmowego, a wszystko utrzymane jest w odpowiednim tempie, typowym dla komedii slapstickowej – podgatunku, który najbardziej kojarzy się z epoką niemego kina, epoką Charliego Chaplina, Bustera Keatona i Harolda Lloyda.[1]

Jeżeli jesteśmy już przy filmach Mela Brooksa niezapomniana scena „filmu w filmie” występuje w „Płonących siodłach” obrazu z 1974 roku. Finałowa scena z salonu z dzikiego zachodu przenosi nas do sąsiedniego studia, gdzie kręci się efektowną rewię (w zupełni innym filmie). Kulminacyjny pojedynek bohatera z czarnym charakterem ma miejsce przed chińskim teatrem Graumana w Los Angeles… po czym zwycięzca wchodzi do kina, by dowiedzieć się, jak zakończy się jego historia. A kończy się bardziej niż symbolicznie: jeździec znikąd wraca donikąd, przesiadając się po drodze z konia do cadillaca.

Fenomen bezgranicznej fascynacji kinem możemy także odnaleźć w filmie Woody’ego Allena „Purpurowa róża z Kairu”. Znakomitym chwytem, który organizuje całą fabułę stało się założenie, że aktor popularnego filmu zejdzie w trakcie wyświetlania z ekranu i wyjdzie z sali kina z prostoduszną kinomanką, zakochana w jego ekranowym obrazie. Tymczasem na ekranie – pełna konsternacja – aktorzy pozbawieni głównego bohatera nie mogą grać dalej. Publiczność się wścieka … Film jest znakomitym materiałem edukacyjnym – w sposób karykaturalny ujawnia przepaść między kinem a życiem.

 

I na koniec coś z filmu polskiego – „Pogoń za Adamem” (1970) – ostatni film Jerzego Zarzyckiego. Scenariusz na podstawie własnej powieści i osobistych doświadczeń napisał Jerzy Stefan Stawiński. Wykorzystywanie retrospekcji i techniki „filmu w filmie” posłużyło reżyserowi do krytycznego rozliczenia z obecnością tematyki wojennej w polskiej kinematografii.

A na zakończenie cyklu lekcji „Kino o kinie”, coś dla spostrzegawczych miłośników „X muzy” – „Samochodzik i Templariusze”  w reżyserii Huberta Drapelli z 1971 roku. Niewątpliwie do „smaczków filmu” należą dwie sceny, kiedy reżyser i aktorzy wykonują przysłowiowe „mrugnięcie do widza”.

Jedną z bohaterek poszukujących skarbu gra Danuta Szaflarska – gwiazda powojennej komedii „Skarb”. Gdy na polu namiotowym rozmawia o „wspólnikach do skarbu”, przechodzący obok mężczyzna reaguje: Skarb? Widziałem! Gdzie? Wczoraj. W telewizji. Bardzo dobry film. Po czym Szaflarska podnosi brzeg słomkowego kapelusza, przymyka z fałszywą skromnością oczy i odpiera: Znam! Turysta odchodzi zakłopotany, ale krok później zaczyna „rozumieć” i uśmiecha się (w tle tej sceny pobrzmiewają nuty melodii z filmu.

W Malborku, podczas zwiedzania zamku, przewodniczka grupy (w tej roli Alina Janowska) pogania wycieczkę. W pewnym momencie rozbrzmiewa melodia z serialu „Stawka większa niż życie”, a przewodniczka, patrząc na Pana Tomasza mówi „Skąd ja go znam?”. Jest to nawiązanie do odcinka Cafe Rose serialu „Stawka większa niż życie”, w którym w rolę Hansa Klossa wciela się Stanisław Mikulski, a w rolę Madame Rose Alina Janowska.

 

Koordynator działań edukacyjno-filmowych: Wojciech Szymański nauczyciel języka polskiego w LO Nr I im. St. Staszica w Ostrowcu Świętokrzyskim

 

[1] Filmy o kręceniu filmów – artykuł https://filmowo.net/artykuly/filmy-o-kreceniu-filmow/

 

Sprawozdanie z zajęć kreatywnych – grudniowa lekcja filmoznawcza

w Swarzędzu

 

Zajęcia zaczęliśmy od projekcji filmu „Ćwiczenia warsztatowe” Marcela Łozińskiego. Następnie przeszliśmy do dyskusji na poszczególnymi częściami dokumentu. Omówiliśmy jakie treści zostały przekazane w każdej z nich. Uczniowie opisywali jakie obrazy młodzieży lat 80’ zostały wykreowane przez twórców. Nakreśliłam im rys historyczny, lata po stanie wojennym a przed 89’, by lepiej zrozumieli ewentualny cel manipulacji treścią filmu.

 

Najpierw skupiliśmy się na temacie sondy ulicznej. Uczniowie porównywali zdanie ówczesnych dorosłych i młodych z opiniami jakich spodziewaliby się dzisiaj. Doszli do wniosków, że pomimo innej rzeczywistości politycznej zdania „za naszych czasów” są wieczne i powtarzalne niezależnie od epoki.

Następnie skupiliśmy się na obrazie i dźwięku, następnie przeszliśmy do techniki, której użyli twórcy. Weszliśmy w problematykę montażu. Tu posłużyłam się wykładem o rodzajach montażu, którą zasięgnęłam z Państwa scenariuszy.

Rozpisałam schemat na tablicy.

Uczniowie byli zaskoczeni, jak bardzo znają je wszystkie, ale nie mieli pojęcia, że są to nazwane i tak liczne są metody cięć filmowych!

 

Po tym odświeżyliśmy jeszcze raz fragment „Ćwiczeń warsztatowych” dostępny na YT i zachęciłam uczniów, by w grupach zastanowili się nad taką sondą uliczną. Pozwoliłam im wyjąć telefony i przemyśleć ćwiczenie polegające na nagraniu wypowiedzi  i następnym zmontowaniu jej w taki sposób by wydźwięk był zupełnie inny. (…)

Lekcję zakończyliśmy głównym wnioskiem, że technika filmowa umożliwia co raz większe możliwości manipulacji przekazem, więc powinniśmy jak najwnikliwiej weryfikować źródła informacji.

 

Tekst i opieka dydaktyczna: Zuzanna Gosk, nauczycielka zajęć kreatywnych w Szkole Podstawowej nr 5 im. prof. Adama Wodziczki w Swarzędzu

Lekcja Miesiąca Filmoteki Szkolnej

w Łobżenicy

 

W rocznicę stanu wojennego oglądaliśmy na lekcjach języka polskiego film „Ćwiczenia warsztatowe” w reż. Marcela Łozińskiego  Jakie były wrażenia po obejrzeniu filmu?  Są trudne do opisania, choć może słowo: „wstrząsające” odda nastrój, jaki powstał dzięki obejrzanemu tekstowi kultury. Ktoś nawet powiedział: „Masakra”, które zostało w naszej pamięci. Młodzież dyskutowała o manipulacji, jaka miała miejsce nie tylko w czasach komunizmu, ale także nawiązaliśmy do realiów współczesnych.

Polityka, reklama, Internet – z dyskusji wynikało, że wciąż musimy mieć oczy szeroko otwarte. Doceniliśmy potęgę naszego umysłu. Doszliśmy  bowiem do wniosku, że ludzie mądrzy potrafią obronić się przed manipulacją.  W klasach czwartych uczniowie akurat omawiali „Rok 1984”, więc obejrzany film stanowił doskonały kontekst filmowy do powieści Orwella.

 

A oto wypowiedzi dwojga uczniów z naszej szkoły na temat obejrzanego tekstu kultury.

 

  • Agata Sik (uczennica klasy Ib LO) napisała: „Manipulacja w czasach komunizmu była częstym zabiegiem,  głównie w prasie i audycjach radiowych. Możemy to również zauważyć w filmie ,,Ćwiczenia warsztatowe”. Ludzie starsi i młodzież zostali zapytani, co sądzą o dzisiejszej  młodzieży? Wiele osób wypowiadało się w sposób negatywny o nowym pokoleniu, a młodzi ludzie wydawali się zmęczeni i niezadowoleni z dotychczasowego życia. Reżyser pokazał, w jaki sposób można dokonać manipulacji (…).  Manipulację zauważa się nie tylko w czasach komunizmu, ale również w dzisiejszym świecie. Wszelkiego rodzaju reklamy, spoty reklamowe, plakaty, to wszystko bardzo wpływa na nasz umysł. Idealne światło, pełny makijaż, wybielone zęby, to sprawia, że czujemy niewytłumaczalną potrzebę zakupu danego produktu, mimo iż nawet nie wiemy, ile kosztuje i czy jego działanie jest potwierdzone.  My, jako ludzie,  jesteśmy bardzo często poddawani manipulacjom, ważne jest jednak, aby mieć swoją własną opinię i patrzeć na wszystko obiektywnie. Trzeba skrupulatnie sprawdzać oferty, robić przemyślane zakupy, uważnie oglądać telewizję,  obserwować kampanie polityczne. Manipulację można nawet dostrzec w naszych relacjach z bliskimi. Ważne jest jednak, aby potrafić powiedzieć: nie,  mieć własne zdanie i to nim się kierować”.

 

  • Dominik Werner (uczeń klasy IIIa LO) w ten sposób wypowiedział się na temat obejrzanego filmu: „ Manipulacja to niezwykła sztuka wykorzystywana od tysięcy lat (…).   Stosowana jest w życiu codziennym, czasami nieświadomie, jednakże kiedy potrafimy manipulować ludźmi i wychodzi to nam nad wyraz skutecznie, możemy wiele osiągnąć dzięki tej technice, na przykład w polityce. Dlatego dla mnie polityka to jedna wielka manipulacja i musimy być na nią odporni, by nie dać się nabrać. Idealnie pokazane jest to w filmie ”Ćwiczenia warsztatowe” w reżyserii Marcela Łozińskiego, który przedstawia jedną z wielu „odnóg” manipulacji, którą może stać się sonda uliczna. Jeżeli dziennikarz zapyta np. sto osób , a tylko 15 odpowiedzi satysfakcjonuje portal lub stację telewizyjną, możemy nie usłyszeć wypowiedzi wielu ludzi. Tak działa magia montażu.   Moja opinia na ten temat jest taka, że to już nie jest wykorzystanie sprytu, tylko zwykłe oszustwo. Wnioski z tego możemy wyciągnąć takie, że w manipulacji od sensownego wykorzystania za pomocą własnej przebiegłości do kłamstwa i oszustwa niedaleka droga. Musimy uważać i być cały czas czujni, ponieważ nie wiemy, kiedy ktoś będzie chciał akurat nas wykorzystać, by osiągnąć swoje różnorakie cele. Sami też powinniśmy od tego stronić, ponieważ możemy kogoś skrzywdzić tylko po to, by dostać to, czego chcemy”.

 

Nauczyciele odpowiedzialni za realizację zadań projektowych:

                                                                                              Maria Mitek i Sabina Ziarnik

 

Co dzisiejsza młodzież myśli

o współczesnych dorosłych?

 

W grudniu nasza filmowa grupa skupiła się na filmie Marcela Łozińskiego pt. „Ćwiczenia warsztatowe”. Po wcześniejszym obejrzeniu utworu porozmawialiśmy o tym, czym jest manipulacja w mediach, jakie środki można wykorzystać, aby osiągnąć zamierzony efekt i czy takie działania są dopuszczalne, moralne, etyczne. Ten prosty, wydawałoby się, film stawia przed nami trudne pytania… Ale stał się też punktem wyjścia i inspiracją do chwycenia za kamerę.

Postanowiliśmy na wzór reżysera sprzed kilkudziesięciu lat zadać podobne pytanie, tylko tym razem indagowaliśmy dzieci i młodzież w sondzie korytarzowej. Zapytaliśmy, CO DZISIEJSZA MŁODZIEŻ MYŚLI NA TEMAT WSPÓŁCZESNYCH DOROSŁYCH? Trzeba przyznać, iż osoby, które się do tej pory wypowiedziały, zrobiły to bardzo chętnie. Były chyba zdziwione, że ktoś je w ogóle pyta o zdanie.

Potraktujemy ten materiał naprawdę jako ćwiczenia warsztatowe i będziemy się na nim uczyć udźwiękowienia, montażu, kadrowania. Nasza sonda jest w trakcie realizacji – chcemy zapytać jeszcze wiele osób i posłuchać wielu wypowiedzi – ciekawe, co usłyszymy.

 

Tekst i opieka dydaktyczna:  Beata Lipowicz – opiekunka koła “FILMOWY ZAWRÓT GŁOWY”, Szkoła Podstawowa nr 6 im. Lotników Polskich w Pile

Jak odwrócić kota ogonem?

 

Tym razem podejmujemy temat manipulacji i odpowiedzialności nadawcy za przekazywane informacje. Najpierw projekcja filmu „Ćwiczenia warsztatowe” M. Łozińskiego (1986). Uważni widzowie dostrzegają, jak poprzez montaż można zmienić wymowę i sens wypowiedzi bohaterów dokumentu na temat młodzieży. Znika prawdziwy obraz świata, a na jego miejsce pojawia się nowy, zmieniony i taki twórcy filmu oddają widzowi z etykietą „prawda o…”.

Ale to nieuczciwe! To manipulacja! Tak nie można!

Film staje się punktem wyjścia do dyskusji o manipulacji. Najpierw próbujemy ustalić, czym jest i jak się objawia. Podajemy przykłady sytuacji, w których mieliśmy do czynienia z manipulacją. Dochodzimy do ciekawych wniosków: manipulujemy innymi i sami podlegamy manipulacji. Rodzice, koledzy, nauczyciele, politycy, media (np. poprzez reklamy) wpływają na nas, próbując wywołać określone reakcje czy przemyślenia. Bo manipulacja jest po coś.

Czas na odwracanie kota ogonem. Tworzymy dwa zespoły, których zadaniem jest przedstawić naszą szkołę, raz jako wspaniałą i nowoczesną placówkę, raz jako straszne i nieprzyjazne uczniom miejsce. I tak oto: liczne klasy mogą stanowić doskonałą okazję do zawierania przyjaźni i nawiązywania relacji, a dzięki dużej liczbie lekcji uczniowie mogą rozwijać się i nie mają czasu „na głupoty”.

Oferta zajęć dodatkowych może być zbyt bogata- uczniom trudno coś wybrać albo znaleźć czas na udział w lekcjach. Wady stają się zaletami, a zalety wadami. Wystarczy coś przemilczeć, coś wyolbrzymić, coś wyciąć, coś przestawić…

Piątoklasiści nie wiedzą jeszcze zbyt dużo o świecie, nie znają dobrze historii, mało obchodzi ich polityka, ekonomia czy filozofia. Są ufnymi i bezkrytycznymi odbiorcami tego, co znajdują w mediach. Wierzą autorom i twórcom. Mam nadzieję, że film M. Łozińskiego zasiał w ich głowach ziarenko niepewności, że jako odbiorcy zalewani różnego rodzaju komunikatami zastanowią się czasem, czy przypadkiem ktoś nie próbuje nimi manipulować.

 

TEKST I OPIEKA DYDAKTYCZNA: ANETA GROMANOWSKA – NAUCZYCIELKA JĘZYKA POLSKIEGO I OPIEKUNKA SZKOLNEGO KOŁA POLONISTYCZNEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ W STARYCH PROBOSZCZEWICACH

Czy ktoś nami

steruje?

Sami stanowimy o sobie czy jesteśmy naprowadzani ?

W zgodzie czy w kontrze z tym, co myślimy ?

 

„Modne” i „wygodne” czy „tandetne” i „przedpotopowe” ? Pozytywne samopoczucie czy wewnętrzny niepokój ?

Dwa oblicza jednej i tej samej rzeczywistości ukazane w „Ćwiczeniach warsztatowych” Marcelego Łozińskiego  stanowią dowód w sprawie manipulacji materiałem filmowym. Niebywałą rolę w tej sprawie odegrał montaż. Wyselekcjonowane i połączone ze sobą wybrane ujęcia filmu oraz przeinaczone fakty, prezentują poglądy i zachowania, odmienne od tych w rzeczywistości.

Dzięki mediom, propaganda oznaczająca działania mające na celu ukształtowanie pożądanych poglądów i postaw w społeczeństwie, zatacza coraz szersze kręgi społeczne, odnosząc sukcesy przede wszystkim w polityce. Realizacja jej celów odbywa się głównie z wykorzystaniem manipulacji oraz kłamstwa. Najczęściej ludzie nie mają świadomości tego, że są “wyrabiani” przez niecnych propagatorów.

 

Jeżeli ktoś lub coś od nas tego wymaga, to często gotowi jesteśmy założyć „maskę”

i stać  się kimś innym z uwagi na to, co wypowiadamy.

Niewielu z nas łączy propagandę z powtarzalnością. A jednak wielokrotne powtarzanie tych samych przekazów powoduje  to, że w umyśle odbiorcy na stałe zapisują się wypowiadane treści, które w dalszej konsekwencji stają się bezmyślnie powtarzanymi sloganami. Doskonałym przykładem jest reklama, z którą spotykamy się z różną częstotliwością na niemal każdym kroku.

 

Młodsza część społeczeństwa coraz częściej w reklamach dopatruje się wzorców oraz wskazówek nt. postępowania. Pod wpływem często pierwszego i złudnego wrażenia wstawia aprobującą ikonkę i przesyła to innym dalej.

 

TEKST I OPIEKA DYDAKTYCZNA: KRYSTYNA MICHAŁOWSKA, OPIEKUN SZKOLNEJ GRUPY FILMOWEJ FANI KINA I FILMU w CX LO im. Roberta Schumana w Warszawie