Projekcja filmu “Ludzie z pustego obszaru” w CX Liceum Ogólnokształcącym im. Roberta Schumana w Warszawie

Grupa filmowa FANI KINA I FILMU ze CX Liceum Ogólnokształcącego im. Roberta Schumana z Warszawy projekcją filmu Kazimierza Karabasza i Władysława Ślesickiego rozpoczęła swój udział w programie edukacyjnym “Filmoteka Szkolna”.

Zdaniem członków grupy pomiędzy życiem młodzieży w latach 50. XX wieku a życiem młodzieży w latach 20. XXI wieku można dopatrzeć się wielu podobieństw. Dotyczą one m.in. młodzieńczego buntu, stosunku młodych ludzi do szkolnictwa i pracy czy sposobu spędzania czasu wolnego. Nastąpiło wiele zmian w różnych sferach i dziedzinach życia, ale pewne działania oraz sposoby myślenia pozostały niezmienne.

Po wstępnej dyskusji pracowaliśmy nad ciągiem skojarzeń powiązanych z rzeczownikiem zbiorowość. Uczestnicy spotkania udzielili odpowiedzi na szereg pytań dotyczących przynależności: dlaczego jej potrzebujemy, jakie są jej oznaki, co powoduje jej chęć i czym różni się przynależność do grupy od przynależności do rodziny czy narodu.

Wywiady przeprowadzane ze sobą nawzajem zakończyły spotkanie z filmem tego dnia.

Tekst i opieka dydaktyczna: Krystyna Michałowska, opiekun szkolnej grupy filmowej FANI KINA I FILMU

Relacja z zajęć filmoznawczych w Liceum Ogólnokształcącym nr 1

im. St. Staszica

w Ostrowcu Świętokrzyskim

Młodzi ludzie podkreślają swoje oddzielenie od „świata dorosłych” najczęściej poprzez ideologię, strój, muzykę, slang, slogan i temu podobne manifestacje. Chcą w ten sposób zaznaczyć swoją inność oraz niezależność od świata ludzi dorosłych. Można powiedzieć, że subkultury młodzieżowe są efektem krystalizacji odrębnej kategorii społecznej, jaką jest sama młodzież.[1]

W klasie 3 i 4 wstępem do dyskusji na temat subkultur młodzieżowych stał się film dokumentalny Piotra Łazarkiewicza „Fala”. Fabularyzowany dokument „Fala” (1986) jest świadectwem epoki, w której rodziły się nowe postawy życiowe. Festiwal muzyki rockowej w Jarocinie poznajemy z punktu widzenia biorącej w nim udziału młodzieży i ówczesnych władz miasta oraz przedstawicieli organizacji społecznych. Dwa punkty widzenia, dwie kompletnie różne wizje świata. Komentarzem do filmu (dzisiaj chętnie używa się słowa: kontekst) stał się tekst piosenki: „My, ukryty w mieście krzyk” rapera Pezeta: „Ludzie kpią z nas zanim zdążą nas poznać/ Biorą nas za przestępców, bo nie widzą w nas dobra….” Subkultury od zawsze były naturalnym wyrazem buntu społeczno- obyczajowego, który na swój sposób wyraża, i wyrażać będzie każde pokolenie młodych ludzi.

W klasie czwartej idealnym podsumowaniem dyskusji na temat subkultur stał się znakomity film Mieczysława Waśkowskiego „Nie zaznasz spokoju”. Bohater filmu – Tolek zwany Biczem – po opuszczeniu więzienia nie zmienił się. Staje na czele bandy gitowców, z którą planuje kolejny skok.

Gitowcy to zjawisko rdzennie polskie, choć występujące wśród gitowców nastawienia, rytuały i systemy wartości nie są obce różnym grupom subkulturowym z innych krajów. Gitowcy nie są jednak po prostu tylko grupą przestępczą. Można mówić raczej o tym, że świat przestępczy dostarcza im inspiracji oraz wzoru dla rytuału i języka. Subkultura gitowców pojawiła się jako odrębne i rozpoznawalne zjawisko na początku lat 70. Stosunkowo najwięcej gitowców rekrutowało się spośród uczniów szkół zawodowych, przyzakładowych. Chcąc podkreślić swoją grupową tożsamość, gitowcy ubierali się w ortalionowe, lekkie kurtki z kołnierzem z włóczkowego ściągacza (tzw. szwedki) oraz spodnie zaprasowane na kant. Znakomicie obraz tego środowiska ( w sposób wręcz naturalistyczny) przedstawił w swoim filmie Mieczysław Waśkowski. Tolek Maliniak (świetna kreacja Krzysztofa Janczara) odnosi „proste” sukcesy, ale nie zauważa, że jego życie to jedna wielka porażka, jeżeli stosuje się wyłącznie prawo pięści. Przegrywa życie – w finale opuszczają go nawet najbardziej zatwardziali przyjaciele, ratując własna skórę, pozbywając się niewygodnej znajomości.

Łącznikiem między „Falą” Łazarkiewicza a … „Nie zaznasz spokoju” Waśkowskiego był film „Jestem zły” Grzegorza Packa – chodziło o podkreślenie, jak bardzo w świadomości społeczeństwa zakorzenione są przekonania dotyczące młodych ludzi. Ponadto w tych filmach dostrzegamy, że cienka granica pomiędzy dobrem a złem może zostać łatwo przekroczona, a bohaterowie wcale nie muszą zdawać sobie z tego sprawy.

Naturalnym porównaniem do filmu Kazimierza Kutza „Sól ziemi czarnej” stał się film Jana Kidawy-Błońskiego „Męskie sprawy”. „Męskie sprawy” to film wyzwolony ze schematów – przede wszystkim pokazuje, że miarą sensu walki jest zwycięstwo i tylko zwycięstwo. „Męskie sprawy” są także filmem o pewnym środowisku ludzi, którym nie obce były sprawy ojczyzny. Ważną rolę odgrywają ludzie młodzi, a nawet dzieci. Gdy w Wigilię jeden z nich – Jasio Ministrant – ginie od ciosu nożem zadanego przez niemieckiego wyrostka, młodzi nieodwołalnie postanawiają wyruszyć do walki, zwłaszcza że w Poznaniu trwa już powstanie. Całą historię poznajemy z perspektywy 10-letniej Gundzi. Gundzia, grana przez Karolinę Czernicką piekielna dziewczynka, typ starej – malutkiej, sprytnej, palącej wszystko, w czym jest choć odrobina nikotyny i ogrywającej bezlitośnie dorosłych w kości, cały czas przewija się przez film, wnosząc pierwiastek humoru, ironii, dystansując się od owych „męskich spraw”.

* * *

Portret zbiorowości – środowiska znajdziemy także w znakomitym serialu Jerzego Gruzy „Wojna domowa”. Główną rolę gra w nim Krzysztof Janczar, który w filmie „Nie zaznasz spokoju” wciela się w rolę Bicza – zupełna zmiana emploi aktorskiego – ale to już historia na kolejny temat lekcji…

koordynator działań edukacyjno-filmowych: Wojciech Szymański, nauczyciel języka polskiego w LO Nr I im. St. Staszica w Ostrowcu Świętokrzyskim

[1]

Relacja z zajęć filmoznawczych w Liceum Ogólnokształcącym w Wołczynie

W ramach realizacji projektu Filmoteki Szkolnej po zapoznaniu się z filmem Kazimierza Kutza młodzież pracowała w grupach nad zagadnieniami związanymi z tożsamością, symbolami narodowymi oraz ich znaczeniem dla grupy, jaką jest naród oraz analizą środków, jakie wykorzystuje film.

Trzy zespoły skupiły się nad zadaniami inspirowanymi mi.in. wykładem dr hab. Kamili Zyto, prof. UŁ.

Zadania grup:

Wyjaśnij pojęcia: zbiorowość, tożsamość.

Do czego jest potrzebna grupa? Jakie pełni funkcje?

Co to jest identyfikacja z grupą? Jak można się identyfikować z grupą? Poprzez co? (strój, symbole, muzyka, wartości, itp.)

Jakie znacie typy/rodzaje grup? (subkultury)

Grupa realna i wirtualna. Podobieństwa, różnice.

Czym są symbole narodowe?

Gdzie i jak zostały zaprezentowane w filmie?

Analiza sceny (Gabriel patrzy przez teleskop – co widzi? Jak się zachowuje?)

Jakimi środkami posłużył się reżyser? Czemu to mogło służyć? Co to jest mitologizacja?

Jaką rolę odgrywa miejsce wydarzeń? (Śląsk)

(opozycja LOKALNIE – GLOBALNIE)

Jak zostały ukazane w filmie:

– dom? (gdzie jest usytuowany? jaką pełni rolę?)

– rodzina? (jaką rolę odgrywa rodzina?)

– Gabriel? (jak zachowuje się Gabriel?)

Koordynator: Bogumiła Niedziałek -Jungowska,

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE W WOŁCZYNIE

Sprawozdanie z lekcji kreatywnej w klasie 6

w SP nr 5 w Swarzędzu

Przed zajęciami uczniowie obejrzeli film „Sól ziemi czarnej”. Korzystając z pozostałego czasu, na poprzedniej lekcji przedstawiłam uczniom rys historyczny wydarzeń zawartych w filmie. Lekcję projektową zaczęliśmy od pogadanki o filmie Kutza. Uczniów pytałam:

– Jak opisaliby Ślązaków? Co to za grupa?

– Jaki jest Gabriel Basista?

– Czy jest jednostką czy reprezentuje bohatera zbiorowego?

Przeszliśmy do ogólnej rozmowy o zbiorowości:

– Do jakich zbiorowości należą oni? (skupiliśmy się na oddziale klasowym)

– Co decyduje o naszej przynależności do danej grupy?

– Jak im się wydaje: czy jednostka kształtuje zbiorowość czy odwrotnie?

– Jakie są plusy i minusy zbiorowej identyfikacji? (na przykładzie klasy)

– Jakie znaki identyfikują zbiorowość taką jak ich klasa?

Do tego pytania, na tablicy zapisaliśmy w formie mapy myśli wszystkie znaki, które ich łączą jako klasę 6d.

W następnym kroku przeszliśmy do wykonania karty pracy, którą przygotowałam dla uczniów w programie genially. Gdy dzieci poczuły się zespołem, spróbowaliśmy porozmawiać o procesie powstawania filmu. Definiowaliśmy zadania osób tworzących film, odpowiadaliśmy na pytanie: jakie są zawody filmowe i kto w naszym zespole jakim zadaniem mógłby się zająć. Pod szablon infografiki podstawiłam nazwy osób pracujących przy filmie. Nazwałam to filmem 6d. Uczniowie mieli wymyślić jaki tytuł pasowałby do filmu oraz kto z klasy byłby odpowiedni do zajęcia miejsca reżysera, aktorów, speca od efektów itd.

Koordynator: Zuzanna Gosk, Szkoła Podstawowa nr 5 im. prof. Adama Wodziczki w Swarzędzu

O tym jak z filmem adresowanym do widzów dorosłych pracować z dziećmi, czyli sprawozdanie z zajęć lekcyjnych w klasie V

“Wyobraź sobie, że dostajesz pudełko. Masz nadzieję, że w środku jest coś, co sprawi ci radość. Otwierasz podekscytowany, a tam… pusto. ”

Uczniowie uważnie obserwowali reakcje kolegi, który obdarowany został pustym pudełkiem. Widzieli rozczarowanie i dezorientację. Pustka, nicość, brak – dotyczą przestrzeni, ale także życia (puste życie). Do takich wniosków doszli uczestnicy zajęć, obserwując pokazane przez nauczyciela fotografie (pustynia, samotna kobieta otoczona mgłą). Z pustką kojarzy się także nuda i samotność. Pustka raczej „nie jest fajna”. Uczniowie uważnie oglądają czarno-biały dokument „Ludzie z pustego obszaru”, scenariusz i reżyseria: Kazimierz Karabasz, Władysław Ślesicki. Dawne czasy, brak telefonów, samochodów, niemodne ubrania bohaterów, papierosy w ustach młodych ludzi. Pytają, jak został nagrany film? Czy to jest prawdziwe? Dlaczego film powstał? Dostrzegają pustkę w życiu bohaterów, brak perspektyw, brak możliwości rozwoju. Dyskutują o uczuciach i marzeniach.

Czy dziś młodzi ludzie mierzą się z podobnymi problemami? Tak, dziś też są takie „pomniki”, pod którymi gromadzą się ludzie z pustego obszaru. Uczniowie wrzucają do magicznego pudełka kartki, na których piszą, co daliby bohaterom filmu, by ich uszczęśliwić. Rodzina, pieniądze, dobra praca, nadzieja…

Tekst i opieka dydaktyczna: Aneta Gromanowska, nauczycielka języka polskiego ze Szkoły Podstawowej w Starych Proboszczewicach

Majowe spotkania z animacją

W majowej odsłonie przygody z filmem rysunkowym uczniowie klasy czwartej obejrzeli animację ,,Nielotek” w reż. Łucji Mróz. Zaciekawienie tematem wzbudził bohater zwierzęcy – pingwin, który pragnął latać. Czwartoklasiści bardzo ciekawie wypowiadali się o tych ptakach, przekazywali dużo ciekawostek na ich temat. Po obejrzeniu filmu uczniowie od razu nawiązali do motywu złotej rybki, która spełniała marzenia pingwina oraz do utworu ,,Bajka o rybaku i rybce” A. Puszkina. Następnie utrwaliliśmy wiadomości na temat tego, czym jest plan filmowy na konkretnych przykładach z animacji. Rozmawialiśmy o elementach warstwy obrazu i warstwy dźwiękowej, które budują napięcie w scenie, kiedy pingwin-samolot wprowadził zamieszanie na powietrznych trasach i zakłócił pracę radarów. Uczniowie poznali pojęcia montaż, kadr, perspektywa. Na koniec dzieci wykonywały ćwiczenia wzbogacające słownictwo i utrwalające rozpoznawanie części mowy. Czwartoklasiści pięknie i trafnie podsumowali lekcję filmową, twierdząc, za przykładem przygód pingwina, że warto próbować spełniać swoje marzenia, nawet wtedy, kiedy wydają się nierealne.

Koordynator: Beata Kalota, Szkoła Podstawowa nr 3 im. Marynarzy Polskich w Kołobrzegu

“Nie wszystko złoto, co się świeci”

“Nie wszystko złoto, co się świeci” pod takim tytułem odbyły się zajęcia w małej grupie świetlicowej. Zajęcia rozpoczęły się od wspólnego obejrzenia filmu o królu Midasie. Uczniowie podczas obejrzenia filmu, zwracają uwagę na to , kto jest głównym bohaterem, co nim kieruje w życiu. Wnioski, jakie wysnuli po projekcji filmu to to, że w życiu ważne jest nie tylko bogactwo, które nie jest gwarantem szczęścia. Wprowadzono i omówiono takie pojęcia jak: animacja, scenografia, efekty dźwiękowe, barwy ciepłe i chłodne. Podsumowując zajęcia, nauczyciel proponuje uczniom, aby zastanowili się, co dla nich samych jest ważne, wartościowe, cenne. Czy jest to, jak u króla Midasa, bogactwo, a może coś innego? Chętni uczniowie wypowiadają się na ten temat a następnie rysują, to co dla nich jest skarbem największym. W przeważającej części była to rodzina, ulubione zwierzątko, klocki lego itp.

tekst: Danuta Boczula, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Ślęzakach

Majowa lekcja Filmoteki Szkolnej

Kolejna odsłona magicznych spotkań klasy 6b Szkoły Podstawowej im. Jana Kochanowskiego w Chęcinach z Filmoteką Szkolną polegała na obejrzeniu filmu pt. “Nielotek” w reżyserii Łucji Mróz-Raynoch. Przyjrzano się także poszczególnym kadrom filmu i omówiono ich treść. Ten krótki film animowany zrobił duże wrażenie na nastoletnich uczniach i wywołał ciekawą dyskusję na temat jego realizacji. Następnie przeprowadzono lekcję wg załączonego na stronie internetowej FS scenariusza. Z niecierpliwością czekamy na czerwcowy seans.

tekst i opieka dydaktyczna: Justyna Ramiączek, Szkoła Podstawowa im. Jana Kochanowskiego w Chęcinach

Uczniowie z Centrum Edukacji Mundurowej na przeglądzie filmów Jerzego Skolimowskiego

10 i 11 maja czyli trzeciego i czwartego dnia Przeglądu Filmów Jerzego Skolimowskiego mieliśmy możliwość zobaczyć dwa filmy: film pt. „Fucha” z 1982 roku oraz film nominowany do Oscara „IO”. Film „Fucha” kręcony w prywatnym domu pana Jerzego z udziałem naturszczyków (oprócz Ironsa), to film ukazujący realia tamtych czasów w Polsce czyli podejmowanie próby zmiany trudnej sytuacji finansowej rodziny poprzez wyjazd jednego z członków rodziny za granicę i nielegalną tam pracę. Przed pokazem filmu „IO” odbyło się spotkanie z Jerzym Skolimowskim i Ewą Piaskowską, którzy opowiedzieli o zmianach, jakie zaszły w ich życiu oraz całej ekipy filmowej pod wpływem kręcenia scen do w/w filmu ; spora część ekipy przeszła na wegetarianizm, a pani Ewa i pan Jerzy znacznie ograniczyli spożycie produktów mięsnych. Opowiedzieli również o tym, co się działo na planie filmowym (od kuchni), dowiedzieliśmy się między innymi o tym, że główną rolę w tym filmie grał nie jeden osiołek ale odgrywało ją sześć osiołków.

Wizyta w Muzeum Getta Warszawskiego

Jednym z najnowszych filmów edukacyjnych Muzeum Getta Warszawskiego jest film trwający niecałe 18 minut a noszący nazwę „Historia getta warszawskiego”; obejrzeliśmy ten film w ramach obchodów 80 rocznicy powstania w getcie warszawskim. Film poprzedziło wprowadzenie dotyczące mniejszości narodowych II RP, zaś po projekcji filmu odbyła się żywa dyskusja na temat obejrzanego filmu; film jest dostępny pod linkiem

https://www.youtube.com/watch?v=8z_Ao0MH9vM&t=4s

Opiekun grupy bierze udział w spotkaniach Żydowskiego Klubu Filmowego prowadzonego przez Michalinę Majewską; gościem majowego spotkania klubu była Marta Chodorowska, która w serialu „Sprawiedliwi” wcieliła się w rolę – Basi, młodej kobiety zaangażowanej w działalność Rady Pomocy Żydom; Pani Marta opowiedziała uczestnikom spotkania o swojej pracy przy realizacji tego serialu, o swoich zainteresowaniach tematyką żydowską; poza tym odpowiedziała na szereg pytań związanych z w/w serialem; podkreśliła, jak bardzo ceni sobie rolę Basi i z jakich względów. Warto przy tej okazji dodać, że Pani Marta podbiła serca publiczności swoją rolą w serialu „Ranczo” i kojarzona jest często z rolami komediowymi.

W ramach comiesięcznych wspólnych wyjść do kina grupa postanowiła, że pójdzie na film, o dziwo, przeznaczony dla najmłodszej widowni – „Mała syrenka”. Świetny musical pod względem wizualnym! W czerwcu kolejna tura wyjścia do kina na ten film; tym razem w 3D.

Tekst i koordynacja działań: Krystyna Michałowska, opiekun szkolnej grupy filmowej FANI KINA I FILMU z ełckiego Centrum Edukacji Mundurowej

Filmy o dzieciach – ale nie dla dzieci

Filmy i materiał zawarty w lekcji 61. „Nie wszystko złoto…” posłużyły do przeprowadzenia lekcji, w których główny nacisk położony został na stworzenie takich sytuacji edukacyjnych, które miały zapoczątkować rozważania na temat rozpoznawania właściwych wzorców postępowania, dostrzegania istotnej roli najbliższego środowiska, formułowania i realizowania marzeń, a także umiejętności podejmowania decyzji i przewidywania ich konsekwencji.

Do cyklu lekcji wykorzystane zostały trzy filmy Janusza Nasfetera: Upadek milionera, Karuzela, Jadźka oraz film Sławomira Fabickiego Męska sprawa.
Janusza Nasfetera interesował szeroko pojęty świat dzieci – ich postawy, marzenia, problemy …, a także ich dramaty (Małe dramaty tak został zatytułowany film, złożony z dwóch nowel – Karuzela, Upadek milionera).

W dwunowelowym filmie Małe dramaty z 1960 roku – tytułowe dramaty były pozornie dla dorosłych mało istotne. Mali chłopcy pomagali w obsłudze karuzeli, ale w momencie, kiedy w nagrodę mieli sami z niej skorzystać, wesołe miasteczko zostało już zamknięte. Marzenia – rzeczywistość – rozczarowania. W drugiej noweli Upadek milionera – mały niezgrabny chłopak, chciałby zaimponować swoim kolegom posiadaniem skarbonki – świnki, do której składa pieniądze na rower. Nasfeter, jak nikt inny potrafił wniknąć w te najskrytsze, najintymniejsze światy małych bohaterów.

Kolejny dwunowelowy film Kolorowe pończochy był kontynuacją pierwszego ze wspomnianych obrazów. Tytułowa bohaterka – Jadźka – przeżywa dramat – bo jest dziewięcioletnią biedną i zaniedbaną dziewczynką, do której dzieci odnoszą się z niechęcią, drwiną i… okrucieństwem. Nasfeter nie chciał jednak pogrążać bohaterów i widzów w nastroju beznadziei i rozpaczy. Uczniowie po projekcji filmów zauważyli, że w każdym z nas pozostaje jakiś ślad dzieciństwa, ale większość ludzi nie pamięta o nim, a może nie chce pamiętać. I stąd przerażający nieraz brak rozumienia dziecka. Wiemy, że często zdarzają się sytuacje, kiedy dziecko nie jest partnerem dla rodziców, a nawet nie zasługuje na ich szacunek. Tymczasem zapominamy, że człowiek nigdy w swoim życiu nie jest tak wrażliwy jak w dzieciństwie, tak potencjalnie szlachetny. I nie należałoby tego zmarnować – i to zdaje się w swoich filmach przekazać Janusz Nasfeter, który w jednym z wywiadów powiedział: „Zawsze interesowały mnie konflikty, które przeżywają dzieci, ich mocowanie się z przeciwnościami. W tym świecie stosunkowo łatwo o radości, ale równie łatwo o cierpienie i krzywdy, szkoda tylko, że tak rzadko dostrzegane przez dorosłych”.

Z kolei po obejrzeniu filmu Męska sprawa Sławomira Fabickiego z 2001 roku zaproponowano uczniom dramę, podczas której mogli lepiej zrozumieć uczucia głównego bohatera filmu. Zwrócono także uwagę na sposób wykreowania bohaterów filmowych, a także na problematykę filmu.

Uzupełnieniem powyższych filmów będzie na pewno w najbliższym czasie zaprezentowanie uczniom następujących obrazów autorstwa Janusza Nasfetera: Mój stary, Motyle, Królowa pszczół.

W lekcji wykorzystano materiały ze strony Filmoteki Szkolnej (Lekcja 18):
– W grupie jestem odpowiedzialny za innych,
– Ewolucja bohatera dziecięcego w dokumencie Sławomira Fabickiego „Męska sprawa”,
– „Kalejdoskop Polskiego Filmu” – autorski program Stanisława Janickiego krytyka filmowego (Janusz Nasfeter znawca świata dzieci).