Lekcja 1 – Kino myśli

Metafora “Kino myśli” oddaje jedną z najważniejszych funkcji, jakie może pełnić sztuka filmowa, która prócz tego, że dostarcza nam rozrywki i przyjemności, stawia sobie niekiedy cel ambitniejszy, prowokując widza do czysto intelektualnej refleksji.

Filmy:

 

Struktura Kryształu, reż.: Krzysztof Zanussi (1969) (emisja 5-26.03)
Tango, reż.: Zbigniew Rybczyński (1980)

 

Sceny do analizy:

 

Struktura Kryształu, reż.: Krzysztof Zanussi (1969)

Tango, reż.: Zbigniew Rybczyński (1980)

 

Opracowanie: dr Agnieszka Morstin-Popławska

Przedmiotem tej refleksji bywają zarówno sensy, jakie możemy wywieść z utworu w toku jego interpretacji, jak i sama struktura formalna dzieła. Na te dwa wymiary refleksji nad filmem otwiera zaproponowany tu zestaw: Struktura kryształu to klasyczny przykład kina intelektualnego, a zarazem głęboko humanistycznego, bo służącego pełniejszemu zrozumieniu człowieka, którego życiowym wyborom i duchowej kondycji poświęcony jest film Zanussiego. Tango natomiast to film eksperymentalny, który służy przede wszystkim poznaniu świata sztuki jako sfery autonomicznej i rządzącej się własnymi regułami. O tym, że eksperyment Rybczyńskiego wart jest refleksji, świadczy choćby fakt, iż otrzymał on w 1983 roku Oscara dla najlepszego krótkometrażowego filmu animowanego. Utwór filmowy powinien mieć zdolność zaskakiwania widza, by sprowokować refleksję i skierować jego uwagę na to, co nieoczywiste i wymagające namysłu. Innymi słowy, winien podważać dotychczasowy sposób myślenia, ukazując nieznaną wcześniej wizję rzeczywistości, lub też stawiać umiejętnie pewien problem, uruchamiając tym samym krytyczne myślenie i wzbudzając potrzebę polemiki.Kino Rybczyńskiego i Zanussiego “myśli” właśnie dzięki zaskakującym rozwiązaniom artystycznym, zwłaszcza narracyjnym. Myśl daje tu o sobie znać za pośrednictwem procesu narracji, którego rekonstrukcja nie dokonuje się przecież bez udziału widza. To on musi pozyskać i połączyć informacje, które pojawiają się w procesie narracji, by na ich podstawie zrozumieć i zinterpretować film. W obu utworach myśl wyraża się bowiem przede wszystkim poprzez konstrukcję całości. O ile Struktura kryształu nie jest filmem łatwym w odbiorze, o tyle Tangostanowi wręcz prawdziwe wyzwanie dla widza. Film Rybczyńskiego to radykalny eksperyment narracyjny, który pozornie o niczym nie opowiada, stanowiąc swoistą narracyjną zagadkę. Propozycja Zanussiego z kolei zmusza odbiorcę do szczególnej koncentracji i skupienia. kino, które “myśli”, to zatem kino bezkompromisowe, które nie dba o to, by zyskać jak największą widownię i poklask. to kino, które stawia na widzów – jak ono samo – wyjątkowych, ambitnych i otwartych na niekonwencjonalne rozwiązania oraz intelektualną przygodę.

Scenariusz lekcji

1. Multiplikacje „Tanga”
2. Kim jestem, lekcja o tożsamości i rolach społecznych na podstawie filmu Zbigniewa Rybczyńskiego „Tango”
3. Czas teraźniejszy ciągły na przykładzie „Tanga” Zbigniewa Rybczyńskiego
4. Co jest w życiu „rzeczą Główną” – Z. Herbert przesłanie Pana Cogito i Krzysztof Zanussi „Struktura Kryształu”

Opracowanie filmoznawcze

1. Tango

Broszura

1. Kino myśli

Prezentacja

Anna Równy, Lekcja nr 1 – prezentacja do webinarium

Fragmenty filmu “Struktura kryształu” do pracy z młodzieżą

Fragment 1

Fragment 2

Fragment 3

Zagadnienia do dyskusji