Lekcja 18 – Mali bohaterowie

Dziecięcy bohater pojawił się w kinie praktycznie równocześnie z narodzinami samego medium. Jako centralna postać utworu filmowego początkowo przede wszystkim bawił i wzruszał publiczność, która z przyjemnością śledziła ekranowe perypetie pełnych wdzięku dzieci, na przykład tytułowego bohatera Brzdąca Charlesa Chaplina (1921) czy też, granej przez Shirley Temple, panny Lloyd Shermon z Małego pułkownika Davida Butlera (1935).

Filmy

Abel, twój brat, reż.: Janusz Nasfeter (1970)
Męska sprawa, reż.: Sławomir Fabicki (2001)

Scena do analizy

Męska sprawa, reż.: Sławomir Fabicki (2001)

Opracowanie: dr Jadwiga Mostowska

Wraz z rozwojem nowych gatunków, takich jak film dziecięcy, młodzieżowy czy familijny, mały bohater zyskał jeszcze większą popularność, jego obecność zaś najwyraźniej zaznaczała się w kinie adresowanym do widzów najmłodszych. Nie oznacza to jednak, iż stał się on postacią obecną wyłącznie w filmach o charakterze rozrywkowym. Obok tego rodzaju filmów powstawały bowiem – i nadal powstają – takie, których istotą jest ukazanie poważnych problemów i dramatów dotykających najmłodszych, mówienie o sprawach trudnych z perspektywy innej niż dorosła. W tym nurcie kina odnaleźć można szereg dzieł wybitnych reżyserów, między innymi filmy Jeana Vigo (Pała ze sprawowania, 1933), Vittoria De Siki (Dzieci ulicy, 1946; Złodzieje rowerów, 1948), René Clémenta (Zakazane zabawy, 1951), François Truffaut (Czterysta batów, 1959), Andrieja Tarkowskiego (Dziecko wojny, 1962), Carlosa Saury (Nakarmić kruki, 1978), Neila Jordana (Chłopak rzeźnika, 1997) czy Stephena Daldry (Billy Elliot, 2001). Dziecięcy bohater znalazł swoje miejsce także w polskim kinie. Do klasyki rodzimej kinematografii zaliczyć można szereg filmów, w których twórcy oddali głos dzieciom. Są wśród nich: Świadectwo urodzenia Stanisława Różewicza (1960), Dreszcze Wojciecha Marczewskiego (1981), Niedzielne igraszki Roberta Glińskiego (1983), 300 mil do nieba Macieja Dejczera (1989) i Cześć Tereska Roberta Glińskiego (2000). Wśród twórców polskiego kina, którzy uczynili dziecko medium swojej artystycznej wypowiedzi, najważniejsze miejsce zajmuje Janusz Nasfeter. Choć miał on w swym dorobku także inne filmy, to jednak znakiem rozpoznawczym jego twórczości było konsekwentne opowiadanie przede wszystkim o kwestiach natury moralnej oraz egzystencjalnej właśnie z perspektywy dziecka. W tym kręgu sytuuje się między innymi zrealizowany w 1970 roku film Nasfetera Abel, twój brat. Również wśród najmłodszego pokolenia polskich reżyserów dziecięcy bohater znalazł swoich zwolenników. Na szczególną uwagę zasługuje tu dokonanie Sławomira Fabickiego, który w ramach niespełna półgodzinnej etiudy szkolnej Męska sprawa (2001) zawarł przejmujący obraz cierpienia dziecka doświadczonego przemocą domową.

Scenariusze lekcji

1. W Grupie Jestem Odpowiedzialny Za Innych
2. Człowiek Wobec Agresji I Przemocy Na Podstawie Filmu Sławomira Fabickiego „Męska Sprawa”

Broszura

1. Mali bohaterowie

Zagadnienia do dyskusji

Jaki jest, twoim zdaniem, główny temat filmu Abel, twój brat?
Do jakich motywów biblijnych nawiązuje w swoim filmie Janusz Nasfeter?
Jak można zinterpretować tytuł filmu Janusza Nasfetera?
Co zwraca szczególną uwagę w kompozycji i koncepcji plastycznej filmu Abel, twój brat?
Dlaczego, twoim zdaniem, SławomirFabicki nie zdecydował się na pokazanie w filmie momentu, w którym główny bohater jest bity przez ojca?
Dlaczego forma etiudy może stanowić wyzwanie dla twórcy filmu?
Jakie środowiska portretuje w swoim filmie Fabicki i co o nich mówi?
Dlaczego Męską sprawę ogląda się jak film dokumentalny?

Komentarze filmoznawcze

Komentarze subiektywne