Lekcja filmoznawcza

w Szkole Podstawowej nr 6 im. Lotników Polskich

w Pile

Uczniowie kl. 5 B uczęszczający na zajęcia kółka filmowego FILMOWY ZAWRÓT GŁOWY przystąpili do programu FILMOTEKA SZKOLNA. Zgłaszając chęć udziału w tym programie edukacji filmowej mieli pewne obawy związane z młodym wiekiem. Okazuje się, że niepotrzebnie, ponieważ już w październikowej lekcji materiały były tak przygotowane, że znalazło się też coś dla piątoklasistów.

Uczniowie 19.09. 23 r. obejrzeli dwa wskazane filmy dokumentalne związane z lekcją PORTRETY ZBIOROWOŚCI oraz (chętni) fragmenty filmu SÓL ZIEMI CZARNEJ (reż. Kazimierz Kutz). Tydzień później omówili problematykę tych utworów. Zadali sobie pytanie:

CZYM DLA MNIE JEST ZBIOROWOŚĆ? JAK ZAZNACZA SIĘ PRZYNALEŻNOŚĆ DO NIEJ?

JAKA ZBIOROWOŚĆ JEST DLA MNIE SZCZEGÓLNIE WAŻNA?

Bez większego zdziwienia doszli do wniosku, iż najważniejszą zbiorowością, do której należą, jest RODZINA.

I właśnie z rodziną mieli związane pierwsze zadanie FILMOTEKI. Udali się do swoich domów i przeprowadzili krótkie wywiady z wybranymi członkami rodzin. Pytali ich o zagadnienia, które młode pokolenie najbardziej interesowały. Efekty tych działań w formie plików głosowych zostały przedstawione na kolejnych zajęciach i wspólnie omówione. Teraz czekają na kolejne zadania i filmy.

Tekst i opieka dydaktyczna: Beata Lipowicz – opiekunka koła “FILMOWY ZAWRÓT GŁOWY”

Praca z filmem

“Sól ziemi czarnej”

scen. i reż.: K. Kutz, rok. prod. 1969

II Liceum Ogólnokształcące im. C. K. Norwida w Krasnymstawie współpracuje z Filmoteką Szkolną od 2009 r. W tym roku szkolnym uczniowie kolejny raz zostali zgłoszeni się do programu i w październiku wzięli udział w filmowej lekcji miesiąca. Zajęcia dla uczniów przygotowane zostały w oparciu o materiały z webinarium Filmoteki Szkolnej „Portrety zbiorowości”. Spotkanie on-line dla nauczycieli prowadziła filmoznawczyni, dr hab. p. Kamila Żyto, profesor Uniwersytetu Łódzkiego.

18 i 24 października w Pracowni Filmoteki Szkolnej, działającej „Norwidzie” od 2014 r., odbyły się zajęcia z edukacji filmowej dla kl. III A i II A, poświęcone lekcji nr 17 z Filmoteki Szkolnej – „Portrety zbiorowości”. Na tych lekcjach uczniowie obejrzeli fragmenty filmu „Sól ziemi czarnej” w reż. Kazimierza Kutza. Przeanalizowane zostały także materiały zamieszczone na stronie Filmoteki Szkolnej dotyczące tej lekcji. Uczniowie otrzymali zadanie domowe polegające na obejrzeniu całego filmu „Sól ziemi czarnej”.

31 października uczniowie na zajęciach z edukacji filmowej porównywali obraz zbiorowości ukazany w filmie K. Kutza z obrazami zbiorowości ukazanymi w literaturze, np. w „Chłopach” W. S. Reymonta. Materiałem pomocniczym była prezentacja do webinarium „Portrety zbiorowości” dr hab. Kamili Żyto. Uczniowie korzystali także z broszury zamieszczonej na stronie Filmoteki Szkolnej. Uczestnicy zajęć dyskutowali również na temat następujących zagadnień:

tożsamość etniczna, narodowa, grupowa jako istotne elementy kształtujące osobowość;
funkcja i znaczenie rodziny w kształtowaniu tożsamości jednostki;
zbiorowość – pozytywne i negatywne skutki grupowej identyfikacji.

Zastanawiali się, jakie wartości były ważne w życiu bohaterów filmu „Sól ziemi czarnej” i które z nich szczególnie decydowały o ich moralnych postawach i wyborach. Uczniowie zwrócili także uwagę na sceny, w których reżyser podkreślił etniczną i kulturową odrębność filmowych bohaterów.

Październikowa lekcja miesiąca Filmoteki Szkolnej pozwoli uczniom na wykorzystanie wiedzy o filmie „Sól ziemi czarnej” w różnorodnych zadaniach w trakcie edukacji szkolnej.

Tekst i opieka dydaktyczna: Ewa Magdziarz – opiekun MDKF „Iluzjon”

Filmowa lekcja miesiąca pt. „Portrety zbiorowości” na zajęciach opiekuńczo – wychowawczych w SP nr 1 w ZSP w Lądku – Zdroju

Prowadzący omówił gatunek czarnego dokumentu w polskiej kinematografii, czyli powstałe po 1956 roku, zaskakujące swym realizmem krótkometrażowe reportaże, które odsłaniały niedostępne wcześniej kamerom zakamarki rzeczywistości. Podczas zajęć uczniowie zapoznali się z filmami zaproponowanymi przez Filmotekę Szkolną, po projekcji w trakcie dyskusji powiedzieli o swoich skojarzeniach z rzeczownikami „naród”, „rodzina”, „grupa rówieśnicza, „subkultura”. Poruszono także zagadnienia tożsamości etnicznej, narodowej, grupowej stanowiących istotne elementy kształtujące osobowość jednostki. Omówiono subkultury młodzieżowe i ich funkcję w życiu młodych ludzi, a także pozytywne i negatywne skutki grupowej identyfikacji. Następnie podczas pracy w grupach w formie mind maping’u odpowiedzieli na następujące pytania:

„Dlaczego potrzebujemy/pragniemy przynależeć do grupy?”

„Jakie są znaki przynależności do grupy?”

„Co sprawia, że czujemy przynależność do grupy?”

„Czym różni się przynależność do grupy takiej jak naród, klasa w szkole, rodzina, paczka znajomych z podwórka/dzielnicy/osiedla?”

Liderzy grup na forum prezentowali wyniki prac poszczególnych zespołów. W podsumowaniu zajęć jeden z uczniów nawiązał do filmu „Ludzie z pustego obszaru” stwierdzając „Czasy inne, ale rozterki i problemy młodzieży te same”.

TEKST I OPIEKA DYDAKTYCZNA: Paulina Czerny, Szkoła Podstawowa nr 1 im. J. Korczaka w Zespole Szkół Publicznych w Lądku Zdroju

Projekcja filmu “Ludzie z pustego obszaru” w CX Liceum Ogólnokształcącym im. Roberta Schumana w Warszawie

Grupa filmowa FANI KINA I FILMU ze CX Liceum Ogólnokształcącego im. Roberta Schumana z Warszawy projekcją filmu Kazimierza Karabasza i Władysława Ślesickiego rozpoczęła swój udział w programie edukacyjnym “Filmoteka Szkolna”.

Zdaniem członków grupy pomiędzy życiem młodzieży w latach 50. XX wieku a życiem młodzieży w latach 20. XXI wieku można dopatrzeć się wielu podobieństw. Dotyczą one m.in. młodzieńczego buntu, stosunku młodych ludzi do szkolnictwa i pracy czy sposobu spędzania czasu wolnego. Nastąpiło wiele zmian w różnych sferach i dziedzinach życia, ale pewne działania oraz sposoby myślenia pozostały niezmienne.

Po wstępnej dyskusji pracowaliśmy nad ciągiem skojarzeń powiązanych z rzeczownikiem zbiorowość. Uczestnicy spotkania udzielili odpowiedzi na szereg pytań dotyczących przynależności: dlaczego jej potrzebujemy, jakie są jej oznaki, co powoduje jej chęć i czym różni się przynależność do grupy od przynależności do rodziny czy narodu.

Wywiady przeprowadzane ze sobą nawzajem zakończyły spotkanie z filmem tego dnia.

Tekst i opieka dydaktyczna: Krystyna Michałowska, opiekun szkolnej grupy filmowej FANI KINA I FILMU

Relacja z zajęć filmoznawczych w Liceum Ogólnokształcącym nr 1

im. St. Staszica

w Ostrowcu Świętokrzyskim

Młodzi ludzie podkreślają swoje oddzielenie od „świata dorosłych” najczęściej poprzez ideologię, strój, muzykę, slang, slogan i temu podobne manifestacje. Chcą w ten sposób zaznaczyć swoją inność oraz niezależność od świata ludzi dorosłych. Można powiedzieć, że subkultury młodzieżowe są efektem krystalizacji odrębnej kategorii społecznej, jaką jest sama młodzież.[1]

W klasie 3 i 4 wstępem do dyskusji na temat subkultur młodzieżowych stał się film dokumentalny Piotra Łazarkiewicza „Fala”. Fabularyzowany dokument „Fala” (1986) jest świadectwem epoki, w której rodziły się nowe postawy życiowe. Festiwal muzyki rockowej w Jarocinie poznajemy z punktu widzenia biorącej w nim udziału młodzieży i ówczesnych władz miasta oraz przedstawicieli organizacji społecznych. Dwa punkty widzenia, dwie kompletnie różne wizje świata. Komentarzem do filmu (dzisiaj chętnie używa się słowa: kontekst) stał się tekst piosenki: „My, ukryty w mieście krzyk” rapera Pezeta: „Ludzie kpią z nas zanim zdążą nas poznać/ Biorą nas za przestępców, bo nie widzą w nas dobra….” Subkultury od zawsze były naturalnym wyrazem buntu społeczno- obyczajowego, który na swój sposób wyraża, i wyrażać będzie każde pokolenie młodych ludzi.

W klasie czwartej idealnym podsumowaniem dyskusji na temat subkultur stał się znakomity film Mieczysława Waśkowskiego „Nie zaznasz spokoju”. Bohater filmu – Tolek zwany Biczem – po opuszczeniu więzienia nie zmienił się. Staje na czele bandy gitowców, z którą planuje kolejny skok.

Gitowcy to zjawisko rdzennie polskie, choć występujące wśród gitowców nastawienia, rytuały i systemy wartości nie są obce różnym grupom subkulturowym z innych krajów. Gitowcy nie są jednak po prostu tylko grupą przestępczą. Można mówić raczej o tym, że świat przestępczy dostarcza im inspiracji oraz wzoru dla rytuału i języka. Subkultura gitowców pojawiła się jako odrębne i rozpoznawalne zjawisko na początku lat 70. Stosunkowo najwięcej gitowców rekrutowało się spośród uczniów szkół zawodowych, przyzakładowych. Chcąc podkreślić swoją grupową tożsamość, gitowcy ubierali się w ortalionowe, lekkie kurtki z kołnierzem z włóczkowego ściągacza (tzw. szwedki) oraz spodnie zaprasowane na kant. Znakomicie obraz tego środowiska ( w sposób wręcz naturalistyczny) przedstawił w swoim filmie Mieczysław Waśkowski. Tolek Maliniak (świetna kreacja Krzysztofa Janczara) odnosi „proste” sukcesy, ale nie zauważa, że jego życie to jedna wielka porażka, jeżeli stosuje się wyłącznie prawo pięści. Przegrywa życie – w finale opuszczają go nawet najbardziej zatwardziali przyjaciele, ratując własna skórę, pozbywając się niewygodnej znajomości.

Łącznikiem między „Falą” Łazarkiewicza a … „Nie zaznasz spokoju” Waśkowskiego był film „Jestem zły” Grzegorza Packa – chodziło o podkreślenie, jak bardzo w świadomości społeczeństwa zakorzenione są przekonania dotyczące młodych ludzi. Ponadto w tych filmach dostrzegamy, że cienka granica pomiędzy dobrem a złem może zostać łatwo przekroczona, a bohaterowie wcale nie muszą zdawać sobie z tego sprawy.

Naturalnym porównaniem do filmu Kazimierza Kutza „Sól ziemi czarnej” stał się film Jana Kidawy-Błońskiego „Męskie sprawy”. „Męskie sprawy” to film wyzwolony ze schematów – przede wszystkim pokazuje, że miarą sensu walki jest zwycięstwo i tylko zwycięstwo. „Męskie sprawy” są także filmem o pewnym środowisku ludzi, którym nie obce były sprawy ojczyzny. Ważną rolę odgrywają ludzie młodzi, a nawet dzieci. Gdy w Wigilię jeden z nich – Jasio Ministrant – ginie od ciosu nożem zadanego przez niemieckiego wyrostka, młodzi nieodwołalnie postanawiają wyruszyć do walki, zwłaszcza że w Poznaniu trwa już powstanie. Całą historię poznajemy z perspektywy 10-letniej Gundzi. Gundzia, grana przez Karolinę Czernicką piekielna dziewczynka, typ starej – malutkiej, sprytnej, palącej wszystko, w czym jest choć odrobina nikotyny i ogrywającej bezlitośnie dorosłych w kości, cały czas przewija się przez film, wnosząc pierwiastek humoru, ironii, dystansując się od owych „męskich spraw”.

* * *

Portret zbiorowości – środowiska znajdziemy także w znakomitym serialu Jerzego Gruzy „Wojna domowa”. Główną rolę gra w nim Krzysztof Janczar, który w filmie „Nie zaznasz spokoju” wciela się w rolę Bicza – zupełna zmiana emploi aktorskiego – ale to już historia na kolejny temat lekcji…

koordynator działań edukacyjno-filmowych: Wojciech Szymański, nauczyciel języka polskiego w LO Nr I im. St. Staszica w Ostrowcu Świętokrzyskim

[1]

Relacja z zajęć filmoznawczych w Liceum Ogólnokształcącym w Wołczynie

W ramach realizacji projektu Filmoteki Szkolnej po zapoznaniu się z filmem Kazimierza Kutza młodzież pracowała w grupach nad zagadnieniami związanymi z tożsamością, symbolami narodowymi oraz ich znaczeniem dla grupy, jaką jest naród oraz analizą środków, jakie wykorzystuje film.

Trzy zespoły skupiły się nad zadaniami inspirowanymi mi.in. wykładem dr hab. Kamili Zyto, prof. UŁ.

Zadania grup:

Wyjaśnij pojęcia: zbiorowość, tożsamość.

Do czego jest potrzebna grupa? Jakie pełni funkcje?

Co to jest identyfikacja z grupą? Jak można się identyfikować z grupą? Poprzez co? (strój, symbole, muzyka, wartości, itp.)

Jakie znacie typy/rodzaje grup? (subkultury)

Grupa realna i wirtualna. Podobieństwa, różnice.

Czym są symbole narodowe?

Gdzie i jak zostały zaprezentowane w filmie?

Analiza sceny (Gabriel patrzy przez teleskop – co widzi? Jak się zachowuje?)

Jakimi środkami posłużył się reżyser? Czemu to mogło służyć? Co to jest mitologizacja?

Jaką rolę odgrywa miejsce wydarzeń? (Śląsk)

(opozycja LOKALNIE – GLOBALNIE)

Jak zostały ukazane w filmie:

– dom? (gdzie jest usytuowany? jaką pełni rolę?)

– rodzina? (jaką rolę odgrywa rodzina?)

– Gabriel? (jak zachowuje się Gabriel?)

Koordynator: Bogumiła Niedziałek -Jungowska,

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE W WOŁCZYNIE

Sprawozdanie z lekcji kreatywnej w klasie 6

w SP nr 5 w Swarzędzu

Przed zajęciami uczniowie obejrzeli film „Sól ziemi czarnej”. Korzystając z pozostałego czasu, na poprzedniej lekcji przedstawiłam uczniom rys historyczny wydarzeń zawartych w filmie. Lekcję projektową zaczęliśmy od pogadanki o filmie Kutza. Uczniów pytałam:

– Jak opisaliby Ślązaków? Co to za grupa?

– Jaki jest Gabriel Basista?

– Czy jest jednostką czy reprezentuje bohatera zbiorowego?

Przeszliśmy do ogólnej rozmowy o zbiorowości:

– Do jakich zbiorowości należą oni? (skupiliśmy się na oddziale klasowym)

– Co decyduje o naszej przynależności do danej grupy?

– Jak im się wydaje: czy jednostka kształtuje zbiorowość czy odwrotnie?

– Jakie są plusy i minusy zbiorowej identyfikacji? (na przykładzie klasy)

– Jakie znaki identyfikują zbiorowość taką jak ich klasa?

Do tego pytania, na tablicy zapisaliśmy w formie mapy myśli wszystkie znaki, które ich łączą jako klasę 6d.

W następnym kroku przeszliśmy do wykonania karty pracy, którą przygotowałam dla uczniów w programie genially. Gdy dzieci poczuły się zespołem, spróbowaliśmy porozmawiać o procesie powstawania filmu. Definiowaliśmy zadania osób tworzących film, odpowiadaliśmy na pytanie: jakie są zawody filmowe i kto w naszym zespole jakim zadaniem mógłby się zająć. Pod szablon infografiki podstawiłam nazwy osób pracujących przy filmie. Nazwałam to filmem 6d. Uczniowie mieli wymyślić jaki tytuł pasowałby do filmu oraz kto z klasy byłby odpowiedni do zajęcia miejsca reżysera, aktorów, speca od efektów itd.

Koordynator: Zuzanna Gosk, Szkoła Podstawowa nr 5 im. prof. Adama Wodziczki w Swarzędzu

O tym jak z filmem adresowanym do widzów dorosłych pracować z dziećmi, czyli sprawozdanie z zajęć lekcyjnych w klasie V

“Wyobraź sobie, że dostajesz pudełko. Masz nadzieję, że w środku jest coś, co sprawi ci radość. Otwierasz podekscytowany, a tam… pusto. ”

Uczniowie uważnie obserwowali reakcje kolegi, który obdarowany został pustym pudełkiem. Widzieli rozczarowanie i dezorientację. Pustka, nicość, brak – dotyczą przestrzeni, ale także życia (puste życie). Do takich wniosków doszli uczestnicy zajęć, obserwując pokazane przez nauczyciela fotografie (pustynia, samotna kobieta otoczona mgłą). Z pustką kojarzy się także nuda i samotność. Pustka raczej „nie jest fajna”. Uczniowie uważnie oglądają czarno-biały dokument „Ludzie z pustego obszaru”, scenariusz i reżyseria: Kazimierz Karabasz, Władysław Ślesicki. Dawne czasy, brak telefonów, samochodów, niemodne ubrania bohaterów, papierosy w ustach młodych ludzi. Pytają, jak został nagrany film? Czy to jest prawdziwe? Dlaczego film powstał? Dostrzegają pustkę w życiu bohaterów, brak perspektyw, brak możliwości rozwoju. Dyskutują o uczuciach i marzeniach.

Czy dziś młodzi ludzie mierzą się z podobnymi problemami? Tak, dziś też są takie „pomniki”, pod którymi gromadzą się ludzie z pustego obszaru. Uczniowie wrzucają do magicznego pudełka kartki, na których piszą, co daliby bohaterom filmu, by ich uszczęśliwić. Rodzina, pieniądze, dobra praca, nadzieja…

Tekst i opieka dydaktyczna: Aneta Gromanowska, nauczycielka języka polskiego ze Szkoły Podstawowej w Starych Proboszczewicach

Majowe spotkania z animacją

W majowej odsłonie przygody z filmem rysunkowym uczniowie klasy czwartej obejrzeli animację ,,Nielotek” w reż. Łucji Mróz. Zaciekawienie tematem wzbudził bohater zwierzęcy – pingwin, który pragnął latać. Czwartoklasiści bardzo ciekawie wypowiadali się o tych ptakach, przekazywali dużo ciekawostek na ich temat. Po obejrzeniu filmu uczniowie od razu nawiązali do motywu złotej rybki, która spełniała marzenia pingwina oraz do utworu ,,Bajka o rybaku i rybce” A. Puszkina. Następnie utrwaliliśmy wiadomości na temat tego, czym jest plan filmowy na konkretnych przykładach z animacji. Rozmawialiśmy o elementach warstwy obrazu i warstwy dźwiękowej, które budują napięcie w scenie, kiedy pingwin-samolot wprowadził zamieszanie na powietrznych trasach i zakłócił pracę radarów. Uczniowie poznali pojęcia montaż, kadr, perspektywa. Na koniec dzieci wykonywały ćwiczenia wzbogacające słownictwo i utrwalające rozpoznawanie części mowy. Czwartoklasiści pięknie i trafnie podsumowali lekcję filmową, twierdząc, za przykładem przygód pingwina, że warto próbować spełniać swoje marzenia, nawet wtedy, kiedy wydają się nierealne.

Koordynator: Beata Kalota, Szkoła Podstawowa nr 3 im. Marynarzy Polskich w Kołobrzegu

“Nie wszystko złoto, co się świeci”

“Nie wszystko złoto, co się świeci” pod takim tytułem odbyły się zajęcia w małej grupie świetlicowej. Zajęcia rozpoczęły się od wspólnego obejrzenia filmu o królu Midasie. Uczniowie podczas obejrzenia filmu, zwracają uwagę na to , kto jest głównym bohaterem, co nim kieruje w życiu. Wnioski, jakie wysnuli po projekcji filmu to to, że w życiu ważne jest nie tylko bogactwo, które nie jest gwarantem szczęścia. Wprowadzono i omówiono takie pojęcia jak: animacja, scenografia, efekty dźwiękowe, barwy ciepłe i chłodne. Podsumowując zajęcia, nauczyciel proponuje uczniom, aby zastanowili się, co dla nich samych jest ważne, wartościowe, cenne. Czy jest to, jak u króla Midasa, bogactwo, a może coś innego? Chętni uczniowie wypowiadają się na ten temat a następnie rysują, to co dla nich jest skarbem największym. W przeważającej części była to rodzina, ulubione zwierzątko, klocki lego itp.