„Obrazy magiczne” – lutowa lekcja miesiąca w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Ślęzakach

Film “Oczy uroczne” w ramach kolejnej lekcji z “Filmoteka Szkolną ” wprowadził moich uczniów w tematykę magii i grozy. Film został obejrzany w fragmentach a całość fabuły przedstawił nauczyciel na lekcji. Zajęciom towarzyszyła praca z “Słownikiem symboli” Władysława Kopalińskiego . Zaskoczeniem dla uczniów był fakt, że oko w literaturze, malarstwie i sztuce miało bardzo dużo znaczeń o nacechowaniu pejoratywnym. Podsumowaniem zajęć była inscenizacja legendy o Bazyliszku w ramach podstawy programowej. Bazyliszek podobnie jak zły pan z filmu ‘Oczy uroczne”  był strasznym potworem, że każdy kto tylko spojrzał mu w oczy umierał natychmiast. W ten sposób uczniowie utrwalili sobie jeszcze bardziej znajomość tekstu, a na dodatek spróbowała swych zdolności aktorskich. Na tę okoliczność powstały stragany warszawskich przekupek i pracownia szewska. Nie zabrakło również pieczary Bazyliszka.

Opieka merytoryczna: Danuta Boczula, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Ślęzakach

W lutym – obrazy magiczne. Lekcja miesiąca Filmoteki Szkolnej w II LO w Krasnymstawie

 

Uczniowie z II Liceum Ogólnokształcącego im. C. K. Norwida w Krasnymstawie uczestniczyli również w lutym w lekcji miesiąca organizowanej przez Filmotekę Szkolną. Zajęcia dla uczniów poprzedziło webinarium Filmoteki Szkolnej dla nauczycieli, dotyczące lekcji nr 5, które odbyło się 9 lutego 2023 r. Spotkanie on-line prowadził Konrad Pronobis, absolwent filmoznawstwa w Instytucie Sztuk Audiowizualnych na Uniwersytecie Jagiellońskim. 9 i 23 lutego oraz 2 marca 2023 r. w Pracowni Filmoteki Szkolnej w II LO odbyły się zajęcia z edukacji filmowej dla kl. III A, poświęcone zagadnieniu obrazy magiczne w filmie. Na tych lekcjach przeanalizowane zostały materiały zamieszczone na stronie Filmoteki Szkolnej, dotyczące filmów zaproponowanych do analizy i interpretacji w lutym. Uczniowie obejrzeli fragmenty „Historii kina w Popielawach” J. J. Kolskiego oraz fragmenty wykładu „Obrazy magiczne” prof. Tadeusza Lubelskiego. Na lekcjach omawiano „Historię kina w Popielawach” jako film autotematyczny, rozważano także  motyw pamięci i wspomnień w filmie J. J. Kolskiego. Na zajęciach korzystano z opracowania filmoznawczego Karola  Jachymka oraz ze scenariuszy: Nawiązania do romantyzmu w kulturze współczesnej na przykładzie filmów „Historia kina w Popielawach” J. J. Kolskiego i „Oczy uroczne” P. Szulkina, a także Korelacja sztuki malarskiej i filmowej na przykładzie filmu „Historia kina w Popielawach”. Uczniowie przeanalizowali także broszurę do lekcji „Obrazy magiczne”, znajdującą się na stronie Filmoteki Szkolnej.

 

W marcu czekają nas kolejne spotkania filmowe, tym razem z filmem animowanym i dokumentalnym.

Tekst i zdjęcia: Ewa Magdziarz – opiekun MDKF „Iluzjon”

Styczniowa relacja z działalności szkolnej grupy filmowej FANI KINA I FILMU:

– obecnie członkowie szkolnej grupy filmowej pracują nad dwoma projektami filmowymi, nad dwoma, trwającymi po 5-minut każdy, filmami; w jednym przypadku ma powstać film o Henryku Wieliczko, zaś w drugim, film o ełckich Żydach; jednak na ostateczne  efekty tej pracy  musimy jeszcze poczekać;

– opiekun ełckiej szkolnej grupy filmowej nieustannie poszerza swoją wiedzę z zakresu  filmów polskich – przydatną w pracy z grupą – poprzez uczestnictwo w różnego typu szkoleniach, spotkaniach czy pokazach filmowych ; w styczniu wziął udział w Przeglądzie filmów z okazji 80. urodzin Allana Starskiego, jaki miał miejsce w warszawskim Kinie Kultura; z wielką uwagą oraz przyjemnością przysłuchiwał się rozmowom prowadzonym przez Grażynę Torbicką z Markiem Kondratem, Wiesławą Starską, Agnieszką Holland, Łukaszem Kośmickim, Robertem Więckiewiczem i Allanem Starskim; poznał w ten sposób sporo szczegółów wiadomych jedynie twórcom filmów, takich, jak: „Smuga cienia”, „Plac Waszyngtona” czy „Ukryta gra”; uczestniczył również w szkoleniu zorganizowanym przez WCIES a dotyczącym zagadnienia maski – głównie teatralnej ale nie tylko; zajęcia prowadzone przez reżyserów teatralnych ukazały wiele możliwości wykorzystania maski – w tym i w filmie – również stały się okazją do kształcenia umiejętności odgrywania niemych scen w wykonanych maskach lub za pomocą gestów i ruchów ciała;

– opiekun szkolnej grupy filmowej w ełckim CEM-ie wziął udział w spotkaniu z Anną Dobrowolską – autorką książki „Byłem fotografem w Auschwitz” -, które poprzedziła projekcja filmu „Portrecista”; Pani Anna była producentką filmu „Portrecista” i w związku z tym podzieliła się z uczestnikami spotkania kilkoma historiami związanymi z kręceniem tego filmu; dzięki temu spotkaniu zajęcia ze szkolną grupą filmową wokół filmu „Portrecista” były ciekawe, zajmujące oraz wprowadzające w tajniki tworzenia  filmów ze świadkami historii;

– projekcja filmu „Czarny sufit” ze świetnymi kreacjami aktorskimi Marka Kality, Krzysztofa Stroińskiego czy Agnieszki Wosińskiej oraz dyskusja na temat „ Aktualności myśli Józefa Mackiewicza” z udziałem dr Jacka Bartosiaka, dr hab. Sławomira Cenckiewicza i Rafała Ziemkiewicza stały się – na zajęciach pozalekcyjnych – punktem wyjścia do dyskusji w formie debaty na temat ponadczasowego charakteru głoszonych przez Mackiewicza poglądów oraz myśli; poza niesamowitą grą aktorską, uczniowie zwrócili uwagę na znakomitą reżyserię, wykorzystanie niewielkich środków oraz prostych efektów znakomicie oddających klimat tamtych czasów, pełniących w filmie funkcję niemego narratora;

– w ramach styczniowej lekcji z filmem szkolna grupa filmowa obejrzała film Andrzeja Wajdy pt. „Wesele” a następnie porównała z wcześniej obejrzanym „Weselem” Wojciecha Smarzowskiego; wśród podobieństw wyróżniła: powiązanie – dzięki występującym w obu filmach starszym bohaterom – współczesności z minionymi wydarzeniami historycznymi (rzeź galicyjska, ludobójstwo w Jedwabnem), ukazanie relacji międzyludzkich (chłopi a inteligencja, ludzie zaściankowi a inni), przedstawienie rodzinnych uroczystości (uroczystość weselna w chacie wiejskiej na wsi, uroczystość weselna w mieście), wydarzające się w obu filmach konflikty pomiędzy bohaterami  oraz ich wzajemne urazy, podkreślenie faktu, iż otaczająca rzeczywistość jest szara i nie wróży nic dobrego, wykorzystanie symboliki dla podkreślenia wagi i znaczenia tego, co się już wydarzyło i miało wpływ na przyszłość (chochoł, medal Sprawiedliwych); natomiast zasadnicza różnica – zdaniem członków grupy -dotyczyła tego, że „Wesele” Wajdy jest filmem bogatym artystycznie  (kolorystyka, muzyka, oświetlenie) zaś „Wesele” Smarzowskiego słabym pod tym względem, wręcz bardzo ubogim; poza tym różne miejsca akcji (wieś, miasto) czy odmienność priorytetów (pojednanie, połączenie się dwóch stanów dla dobra ogółu, czysty egoizm, przekładanie biznesu nad sprawy rodzinne).

Michałowska Krystyna – nauczyciel, opiekun szkolnej grupy filmowej z CEM-u

Relacja z  działań Filmoteki Szkolnej w LO im. M. Kopernika w Sokółce

Uczniowie klasy III A obejrzeli jeden z proponowanych filmów miesiąca – “Muzykanci” Kazimierza Karabasza.

Film wybitnego polskiego dokumentalisty stał się inspiracją do poszukiwania odpowiedzi na pytania: czym jest dla człowieka sztuka, kim jest artysta, jakie cele i zadania stawiane są przed sztuką oraz do rozważań na temat drzemiącej w każdym człowieku potrzeby tworzenia. Na pierwszej godzinie lekcyjnej przypomnieliśmy różne koncepcje sztuki – od starożytności po czasy współczesne, ze szczególnym uwzględnieniem okresu Młodej Polski i hasła Sztuki dla Sztuki oraz zupełnie odmiennego spojrzenia na sztukę, a także jej nowej gałęzi: kina i filmu, w okresie międzywojnia. Dyskutowaliśmy nad uwagami Ricciotto Canudo zawartymi w Manifeście siedmiu sztuk z 1911 roku, który określił film mianem sztuki totalnej, przewyższającej dotychczas istniejące sztuki. Wspólnie doszliśmy do wniosku, że kino korzysta z różnych dziedzin twórczości artystycznej: fotografii, dzieł pisarzy, kompozytorów, scenografów, architektów, malarzy, aktorów… Film, sam będący dziełem sztuki, stwarza dodatkową okazję do obcowania z innymi wybitnymi dziełami i ich twórcami. Uczniowie podawali  przykłady m.in. z “Wesela” A. Wajdy, “Ostatniej rodziny” J. P. Matuszyńskiego, filmu “Twój Vincent” D. Kobieli.

Następnie uczniowie pracowali w grupach i szukali informacji o reżyserze – Kazimierzu Karabaszu oraz o okolicznościach powstania filmu. Po ich zaprezentowaniu przeszliśmy na kolejnej lekcji do analizy i interpretacji “Muzykantów”. Zwróciliśmy uwagę m.in. na narrację, postacie bohaterów, miejsce i czas akcji, pracę kamery, ujęcia, muzykę i dźwięk, kolorystykę, światło, kompozycję i montaż. “Wyławialiśmy” też dźwięki poszczególnych instrumentów. Omówiliśmy rolę i funkcję amatorskich orkiestr dętych i innych form artystycznego wyrazu w środowiskach lokalnych. Niektórzy uczniowie odwoływali się do własnych doświadczeń i form aktywności w amatorskich grupach teatralnych, zespołach muzycznych, chórach, grupach sportowych, tanecznych…

Oglądając “Muzykantów” K. Karabasza i patrząc na tramwajarzy, którzy po całym dniu ciężkiej pracy w warsztacie naprawczym, spotykają się w malutkiej salce, by wspólnie ćwiczyć grę na instrumentach dętych i doskonalić się w wykonywaniu utworów muzycznych, przede wszystkim uświadomiliśmy sobie, jak ważna w życiu każdego człowieka jest sztuka. W każdym z nas drzemie potrzeba obcowania ze sztuką i tworzenia jej. Nie dla wszystkich sztuka jest profesją, ale dla każdego może stanowić hobby.

 

Małgorzata Kułakowska, nauczycielka j. polskiego w LO im. M. Kopernika w Sokółce

 

Styczniowa lekcja miesiąca Filmoteki Szkolnej w II LO w Krasnymstawie – Film wobec innych sztuk

Uczniowie II Liceum Ogólnokształcącego im. C. K. Norwida w Krasnymstawie w styczniu po raz kolejny uczestniczyli w lekcji miesiąca zaproponowanej przez Filmotekę Szkolną. Warsztaty dla uczniów poprzedziło webinarium Filmoteki Szkolnej dla nauczycieli, dotyczące lekcji nr 41, które odbyło się 5 stycznia 2023 r. Spotkanie on-line prowadził Konrad Pronobis, absolwent filmoznawstwa w Instytucie Sztuk Audiowizualnych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 2016 roku związany z programem Filmoteka Szkolna jako wędrujący filmoznawca, w ramach którego prowadzi warsztaty dla uczniów i nauczycieli oraz realizuje opracowania filmoznawcze polskich filmów wchodzących w skład pakietu Filmoteki Szkolnej. 31 stycznia i 2 lutego 2023 r. w Pracowni Filmoteki Szkolnej w II LO odbyły się zajęcia z edukacji filmowej dla kl. II A i III A, poświęcone zagadnieniu: film wobec innych sztuk. Na tych lekcjach przeanalizowane zostały materiały zamieszczone na stronie Filmoteki Szkolnej, dotyczące filmów zaproponowanych do analizy i interpretacji w styczniu. Uczniowie obejrzeli fragmenty filmów „Wesele” Andrzeja Wajdy i „Muzykanci” Kazimierza Karabasza oraz fragmenty wykładu prof. Barbary Gizy nt. Inspiracje literackie w filmie „Wesele” A. Wajdy. Materiałem pomocniczym, z którego korzystano na zajęciach, były scenariusze: Orkiestra dęta i instrumenty dęte ukazane w filmie „Muzykanci” Kazimierza Karabasza (opracowanie: Krzysztof Gerus) i „A sen miałam, choć nie spałam”, czyli o polskich czarach w filmie „Wesele” Andrzeja Wajdy (opracowanie: Mariusz Widawski). Uczniowie przeanalizowali także zagadnienia do dyskusji znajdujące się na stronie Filmoteki Szkolnej.

Na pewno jeszcze niejednokrotnie wrócimy do lekcji nr 41, ponieważ zawiera ona temat ściśle łączący się z literaturą. Na języku polskim często omawiamy zagadnienia związane z kontekstami kulturowymi, a adaptacje filmowe są tego najlepszym przykładem.

Tekst i zdjęcia: Ewa Magdziarz – opiekun MDKF „Iluzjon”

 

Relacja z lekcji nr 41 w ZSP Żabno

W ramach lekcji edukacji filmowej bazując na materiałach z lekcji 41 przy współpracy z nauczycielem języka polskiego zrealizowałam lekcje wykorzystując materiały dotyczące “Wesela” w reżyserii Andrzeja Wajdy,
a w II-ej klasie szkoły branżowej lekcję o “Orkiestrach dętych i instrumentach dętych ukazanych w filmie “Muzykanci” Kazimierza Karabasza”.

Agata Wajda-Tylek

Film wobec innych sztuk w LO Nr I im. St. Staszica w Ostrowcu Świętokrzyskim

 

Lekcje w wokół tematu Film wobec innych sztuk, zrealizowane zostały w oparciu o trzy filmy Andrzeja Wajdy: „Wesele”, „Popiół i diament”  oraz film Krzysztofa Kieślowskiego „Dekalog I”.

Film często posługuje się materiałem innych sztuk, a przejawia szczególnie silne nawiązania do malarstwa (często porównuje się przecież kadry filmowe z obrazami).

Malarskie aluzje odnajdziemy już w „Popiele i diamencie”, zaś prawdziwym filmowym albumem polskiego malarstwa jest „Wesele”. Film maluje polską wieś, przypominając obrazy Wyczółkowskiego, Gierymskiego, Tetmajera i samego Wyspiańskiego. Wajda nie tylko przenosił na ekran literaturę Wyspiańskiego, ale też przywoływał jego obrazy. Uczniowie dość szybko ustalili (na lekcję przygotowano prezentację na temat malarstwa Wyspiańskiego), że „filmowe druhny” miały złotopomarańczowe wstążki podobne do tych z portretu „Elizy Pareńskiej” Wyspiańskiego. Ewa Ziętek i Daniel Olbrychski za sprawą kostiumu i charakteryzacji wystylizowani zostali na bohaterów jego „Autoportretu z żoną”. Nieprzypadkowo wąs Marka Walczewskiego (filmowy Gospodarz) w „Weselu” podkręcono tak, by aktor przypominał bohatera „Autoportretu w zbroi”.

Uczniowie klasy czwartej zauważyli również, jak mocno nawiązuje do malarstwa Wyspiańskiego film z 1958 roku „Popiół i diament”, który także kończy się „chocholim tańcem”, tyle że w bardziej współczesnych realiach. Film Wajdy posłużył ponadto do zaprezentowania historii na temat powojennych przemian. Niesamowitą „frajdę” sprawiło uczniom interpretowanie „legendarnych/symbolicznych scen”. Mnóstwo w obu filmach jest symboliki – uczniowie zauważyli, że symbolikę „Wesela” połączyć można z dziełami plastycznymi Jacka Malczewskiego, zaś „Popiołu i diamentu” z obrazami Andrzeja Wróblewskiego („Rozstrzelanie”) i Ferdynada Ruszczyca „Ziemia”.

W klasie drugie analizie poddano film Krzysztofa Kieślowskiego „Dekalog I”. Uczniowie podzieleni na grupy interpretowali hasła, np. gołąb, oko Boga, ojciec, dziecko, krzyż, do których dopasowano materiał ikonograficzny (kadry z filmu). W ćwiczeniu chodziło o to, aby uczniowie skojarzyli ze sobą materiał ilustracyjny i odczytali w kontekście filmu jego symboliczną treść. Mogli dodatkowo skorzystać ze „Słownika symboli” W. Kopalińskiego lub wyszukiwarki internetowej.

Po zakończeniu ćwiczeń uczniowie stwierdzili, że pytania egzystencjalne nie ulegają dezaktualizacji. Zmieniają się tylko konteksty, wobec których człowiek staje przed koniecznością odpowiedzi na kwestie fundamentalne – istotne z jego perspektywy w danym momencie.

PS Uzupełnieniem lekcji filmowej były warsztaty w Biurze Wystaw Artystycznych

Wojciech Szymański
koordynator działań edukacyjno-filmowych; nauczyciel języka polskiego
w LO Nr I im. St. Staszica w Ostrowcu Świętokrzyskim