Lekcja 19 – Między fikcją a rzeczywistością

Przewodnim motywem prezentowanego zestawu jest filmowa refleksja na temat relacji między fikcją a rzeczywistością. Problematyka ta wiąże się z autotematyzmem sztuki filmowej oraz różnorodnymi chwytami ujawniania filmowych konwencji, które odpowiedzialne są za budowanie w kinie “wrażenia rzeczywistości”.

Sceny do analizy

Exit, reż.: Grzegorz Koncewicz (2006)

Ucieczka z kina “Wolność”, reż.: Wojciech Marczewski (1990)

Opracowanie: dr Małgorzata Jakubowska

Zarówno Ucieczka z kina “Wolność” Wojciecha Marczewskiego, jak i krótkometrażowy film Exit Grzegorza Koncewicza są przykładami realizacji wpisujących się w nurt “kina o kinie”. (Por. z tematem nr 21 Kino o kinie.) Oba filmy na poziomie artystycznej wypowiedzi prowokują dyskusję wokół problemów medium filmowego, roli sztuki, a także wszelkich światów fikcyjnych czy wirtualnych, które mogą stanowić swoistą kontrpropozycję dla widza wobec realnego wymiaru jego życia.W filmie Marczewskiego chwyt przejścia głównego bohatera przez ekran uruchamia refleksję dotyczącą wpływu sztuki na rzeczywistość, w tym przypadku – rzeczywistość osadzoną w wyraźnym kontekście historycznym Polski końca lat 80., w której dotychczasowy system społeczno-polityczny chyli się ku upadkowi. Bunt aktorów w fikcyjnym świecie filmu Jutrzenka jest pretekstem do zadania pytań o wolność zarówno w odniesieniu do wypowiedzi artystycznej, jak i wymiaru społecznego. W konsekwencji reżyser rozważa wpływ sztuki na kształtowanie się ludzkich postaw w “realnym” świecie filmowych bohaterów, jak i w realnym świecie widzów.Natomiast film animowany Koncewicza jest wypowiedzią o charakterze uniwersalnym. Motyw przejścia przez ekran komputera do wirtualnej rzeczywistości jest, z jednej strony, wyrazem ludzkiej potrzeby kreowania marzeń, opowiada o sile fantazji, która nie zna żadnych ograniczeń, dzięki której każdy może zostać w wyimaginowanym świecie superbohaterem zdobywającym miłość wyśnionej dziewczyny. Z drugiej strony, niejednoznaczna fabuła tego filmu stawia przed widzem pytania o kondycję współczesnego człowieka, który zanurzony w wirtualnym świecie staje się coraz bardziej samotny, gubi poczucie realności i ucieka od prawdziwego życia.

Scenariusze lekcji

Opracowanie filmoznawcze

1. Exit

Broszura

1. Między fikcją a rzeczywistością

Zagadnienia do dyskusji

Jaki obraz przemysłu kinematograficznego prezentuje Ucieczka z kina “Wolność”?
Dlaczego dochodzi do buntu aktorów na ekranie?
Jaką postawę wobec tego protestu przyjmuje cenzor?
Jak można interpretować scenę rozgrywającą się na dachach kamienic?
Czy kino może wpływać na rzeczywistość widzów?
Jaką rolę może pełnić w filmie świat wirtualny?
Z jakich elementów bohater filmu Exit konstruuje swój komputerowy świat?
Do jakich konwencji nawiązuje ten film animowany?
Co oferuje nam rzeczywistość wirtualna?
Czy wyimaginowane światy tworzone przy użyciu komputerów są zagrożeniem dla współczesnego człowieka?

Komentarze filmoznawcze

Komentarze subiektywne