Lekcja 59 – Legendy i tradycje polskie 

Współczesny świat w coraz większym stopniu pozbawiony jest trwałych punktów odniesienia – gotowych wzorców, zasad i norm postępowania. Dlatego też jednym ze sposobów budowania własnej tożsamości, tak w jej wymiarze indywidualnym, jak i społecznym, może okazać się odnajdywanie w przestrzeni kultury, w szczególności kultury tradycyjnej, dóbr duchowych pomocnych w prawidłowym kształtowaniu więzi z krajem ojczystym oraz utrwalaniu poczucia godności i dumy narodowej.

Sceny do analizy

Za króla Krakusa, reż.: Zenon Wasilewski (1947)

Pyza, reż.: Lucjan Dembiński (1959)

 

Opracowanie: Anna Kołodziejczak 

Lekcja “Legendy i tradycje polskie” powinna w sposób efektywny wspomóc nauczycieli szkół podstawowych w ich pracy pedagogiczno-wychowawczej polegającej między innymi na budowaniu przyszłości w oparciu o szacunek dla dziedzictwa narodowego, w którego poczet zaliczamy także przekazy ustne, tradycje, zwyczaje i obrzędy oraz umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym. Wykorzystanie proponowanych filmów i opartych na nich scenariuszy zajęć, powinno przyczynić się również do rozbudzania u uczniów zainteresowania „skarbnicą zbiorowej pamięci”, jaką jest historia postrzegana przez pryzmat zarówno losów całej Polski, jak i przeszłości małych ojczyzn ją tworzących. Niniejsze scenariusze zostały skonstruowane w sposób umożliwiający integrację kształcenia literackiego, językowego i kulturowego, co oznacza, że kierowane są przede wszystkim do nauczycieli języka polskiego. Jednakże, LEGENDY I TRADYCJE POLSKIE mogą być wykorzystywane również przez nauczycieli innych przedmiotów (zwłaszcza historii), wprowadzających ucznia w świat szeroko rozumianej kultury i dążących do integrowania jego wiedzy z różnych dziedzin. Takie holistyczne ujęcie sprzyjać powinno wszechstronnemu i wielowymiarowemu rozwojowi dziecka oraz pomóc mu stworzyć całościowy obraz świata i kraju ojczystego, kształtować pozytywny obraz Polski oraz utrwalać więzi zarówno z małą, jak i dużą ojczyzną. Niniejsza lekcja przeznaczona jest do pracy z uczniami II etapu edukacyjnego, przede wszystkim klas IV. Ze względu na możliwości poznawcze cechujące człowieka w tej fazie rozwoju, treści nauczania zawarte w pakiecie zostały przedstawione za pomocą cyklu „obrazów”, przybliżających bohaterów narodowych oraz ludowy folklor ziem polskich, które powinny trafić do wyobraźni ucznia w tym wieku. Ponieważ czwartoklasiści są już zdolni do skupienia uwagi na przedmiocie percepcji przez czas dłuższy, w skład lekcji LEGENDY I TRADYCJE POLSKIE włączony został film, którego czas projekcji przekracza 10 minut. Metody i formy pracy zaproponowane przez autorów poszczególnych scenariuszy, w skład których wchodzą zarówno te aktywizujące, jak i klasyczne, dostosowane zostały do możliwości uczniów, tak aby wspomagać rozwój intelektualny i emocjonalny dzieci o różnych typach inteligencji. Dobór taki powinien sprzyjać również doskonaleniu umiejętności współpracy i komunikowania się, samodzielnego docierania do informacji czy wreszcie przyjmowania na siebie roli lidera. Ponieważ w wieku lat 9–10 następuje przejście na wyższy, operacyjny poziom myślenia, można już od uczniów wymagać samodzielnej pracy nad językiem i częściowego przejęcia odpowiedzialności za efekty procesu dydaktycznego. Odnosi się to między innymi do aspektów takich jak wzbogacanie zasobu słownictwa oraz przestrzeganie norm poprawnościowych. Mając na uwadze fakt, iż działania prowadzone przez ucznia powinny być przez niego dokumentowane, powinno się doskonalić również umiejętność sporządzania krótkich notatek, pomocnych w zapamiętywaniu nauczanych treści. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż termin „tradycje polskie” zawarty w tytule le można odnosić nie tylko do treści obecnych w warstwie fabularnej i wizualnej zaproponowanych filmów, ale również do dorobku filmowego polskiej szkoły animacji w ogóle. 

Scenariusze lekcji 

1. Z Pyzą poznajemy Polskę
2. Opowieść o szewczyku skubie, który Smoka pokonał 

Broszura

1. Legendy i tradycje polskie

Dzięki pracy z lekcją “Legendy i tradycje polskie” uczeń: 

• zapoznaje się z ważnymi elementami polskiego dziedzictwa kulturowego; 
• poznaje życie kulturalne różnych regionów Polski; 
• uczy się szacunku dla przeszłości i spuścizny kulturowej jako podstawy tożsamości narodowej; 
• rozwija zdolności rozumienia różnych tekstów kultury; 
• doskonali kompetencje w zakresie świadomego odbioru dzieła filmowego;
• rozpoznaje, do jakiego gatunku przynależy dany utwór oraz wskazuje jego cechy; 
• opowiada o poznanym tekście, omawiając między innymi elementy świata przedstawionego; 
• określa tematykę oraz problematykę utworu; 
• wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych oraz określa ich cechy; 
• rozpoznaje fikcję w utworze filmowym; 
• nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim dany tekst kultury; 
• opowiada o wydarzeniach fabuły; 
• rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje we własnych wypowiedziach.