Lekcja 24 – Nowa estetyka

We współczesnej kulturze audiowizualnej większą niż wcześniej rolę odgrywają techniki odżegnujące się od prostej rejestracji rzeczywistości inscenizowanej przed kamerą. Zjawisko to przejawia się, oczywiście, w coraz częstszym wykorzystaniu cyfrowych symulacji, kreujących obrazy niemożliwe do zrealizowania w tradycyjny sposób, ale oznacza także – na bardziej uogólnionym poziomie obserwacji – wzrost znaczenia produkcji animowanych (o czym można się przekonać, przeglądając wideoklipy dostępne na portalach w rodzaju YouTube).

 

Sceny do analizy

 

GRY ULICZNE, REŻ.: KRZYSZTOF KRAUZE (1996)

STROJENIE INSTRUMENTÓW, REŻ.: JERZY KUCIA (2000)

 

Opracowanie: dr Konrad Klejsa

Zmieniają się także sposoby budowania narracji filmowej – o ile w kinie klasycznym nielogiczne punkty widzenia kamery musiały uzyskać rodzaj cudzysłowu, stwarzającego widzowi możliwość wyjaśnienia owej anomalii (na przykład jako subiektywne widzenie bohatera), o tyle w dzisiejszej kulturze audiowizualnej występują w sposób niejako naturalny, wzbogacający wizualną różnorodność tekstu. Dla użytku dydaktycznego warto już w tym miejscu wymienić podstawowe cechy wideoklipu: ograniczenie dramaturgicznej logiki na rzecz wizualnej atrakcji, filmowanie postaci zwracających się wprost do kamery, nietypowe ustawienia kamery, krótkie ujęcia, montaż dostosowany do rytmu muzyki, inkrustowanie narracji sekwencjami animowanymi. Cechy te można zaobserwować i przeanalizować na przykładzie filmu Krzysztofa Krauzego. Gry uliczne mogą skłonić także do podjęcia rozważań wykraczających swym zakresem poza problemy formy filmowej, a dotyczących na przykład: problematyki zdrady, dwójmyślenia i ideologicznego kompromisu (kontekstem niejako narzucającym się przy tej okazji jest Zniewolony umysł Czesława Miłosza) bądź funkcjonowania aparatu represji w państwach bloku sowieckiego (sprawa zamordowanego Stanisława Pyjasa). Z uwagi na wulgaryzmy w dialogach warto rozważyć zasadność prezentowania filmu Krzysztofa Krauzego młodzieży gimnazjalnej, dla której doskonałym materiałem pomocniczym (na lekcjach plastyki, muzyki i wiedzy o sztuce) może być natomiast film Jerzego Kuci Strojenie instrumentów.

 

Scenariusze lekcji

1. UOBECNIENIE PRAWDY O CZŁOWIEKU I OTACZAJĄCYM GO ŚWIECIE – ELEMENTY REPORTAŻU SPOŁECZNO-POLITYCZNEGO W FILMIE KRZYSZTOFA KRAUZE „GRY ULICZNE”

2. DŹWIĘKIEM MALOWANE – METODY ILUSTRACJI I INSTRUMENTACJI MUZYCZNYCH, NA PRZYKŁADZIE FILMU JERZEGO KUCI „STROJENIE INSTRUMENTÓW”

Broszura

1. NOWA ESTETYKA

Zagadnienia do dyskusji

• Zapoznaj się z cechami charakterystycznymi dla estetyki wideoklipu. Korzystając z nagrań telewizyjnych, płyt DVD lub materiałów dostępnych w Internecie, wybierz, zademonstruj i skomentuj fragment filmowy, który nie byłby wideoklipem, lecz posługiwałby się środkami charakterystycznymi dla tego rodzaju komunikatu.
• Klasyfikacja gatunkowa Gier ulicznych Krzysztofa Krauzego może nastręczać pewnych trudności – to typowy film sensacyjny, z intrygą kryminalną w tle czy może political fiction, a zatem fabuła, w której przyjemność odbiorcza wiąże się zazwyczaj z rozpoznaniem realiów politycznych, najczęściej jedynie niuansowo różniących się od faktycznych uwarunkowań? Jak sądzisz: dlaczego scenarzyści postanowili ujawnić wprost nazwisko Stanisława Pyjasa?
• Punktem wyjścia analizy filmu Strojenie instrumentówuczyńmy stwierdzenie: jest to opowieść o człowieku. Pozwoli ono zapytać: Kim on jest? Ile ma lat? Co się z nim dzieje? Co szczególnego odczuwa? Wypisz emocje, jakie towarzyszyć mogły bohaterowi tego filmu; skonfrontuj swój wykaz z grupą i spróbuj wyjaśnić, na jakiej podstawie sformułowałeś/aś przedstawione sądy. Czy emocje wyrażone w filmie można wyrazić w języku naturalnym? Spróbuj podjąć taką próbę, przygotowując list, jaki mógłby napisać do kogoś bliskiego bohater filmu Kuci.

 

Komentarze filmoznawcze

 

 

Komentarze subiektywne